Basiret Nedir

1-)BASÎRET



İdrak, zeka, ilim, tecrübe, kalp ile görme, doğru ve ölçülü bakış, uzağı görme, kavrayış, feraset. Başımızdaki göze basar, kalp gözüne de basiret denir. (Rağıb el-ısfahani, el-Müfredat, 49). Buna göre basiret; kalp gözüyle görüş, işin iç yüzüne nüfuz etmek bir şeyin içini -dışını, önünü- sonunu, aslını ve hakikatini bilmektir. Bu nedenle basiret-i kalp, kalp uyanıklığı; basiretsiz,gafil, basireti bağlanmak gaflette bulunmak anlamına gelir.

Basiret ilahi bir nur ve hakkın batıldan ayırt edilmesine yarayan bir bilgidir. Kalplerinde bu özellik bulunmayan kimseler hakkında Allah Teala "Onların kalpleri vardır ama onunla gerçekleri anlayamazlar" (el-A'raf, 7/179) buyurmuştur. Basiret Kur'an-ı Kerim'de tekil şekliyle iki yerde geçer:

a- "Ey Muhammed! De ki, benim yolum budur. Ben ve bana uyanlar basiretle insanları Allah'a çağırırız." (Yusuf,12/108). Burada basiret açık delil, kesin bilgi manasında kullanılmıştır.

b- "Özürlerini sayıp dökse de insanoğlu kendi kendine şahiddir." (el-Kıyamet, 75/14) ayetinde şahit manasına kullanılmıştır. Görme yani basar hem insanlarda hem hayvanlarda olduğu halde basiret duygusu sadece insana verilmiştir. Etraftaki eşyayı, uzaktaki bir cismi iyi ve mükemmel bir şekilde rahatça gören gözler olduğu gibi, bunu çok az görenler de vardır. Aynı şekilde eşyanın hakikatini tam anlamıyla idrak eden fevkalade basiret olduğu gibi bu eşyanın gerçeklerini göremeyen kalp gözleri de vardır. İnsanın kötülük ve ahlaksızlıklara dalması onun basiretini bağlar. Fakat Allah'a itaat, salih bir amel, mükemmel ve gerçek bir tevhidi akide, mümine üstün bir basiret verir. Hz. Peygamber (s.a.s.)'in "Mümin'in ferasetinden korun, zira o Allah'ın nuru ile bakar" (Tirmizi, Tefsir Suretu'l-Hicr, 6) buyurması mümindeki basiret ve kavrama kabiliyetinin üstünlüğünü gösterir. Basiret sahibi bir mümin başkalarından önce kendi kusur ve eksikliklerini görür. Resulullah şöyle buyurur: "Allah bir kulu hakkında iyilik murad ederse, ona, kendi kusurlarını görme kabiliyetini verir. " (Müslim, Kader, 4,5). "Ey basiret sahipleri ibret alınız. " (el-Haşr, 59/2) ayeti, insanın ilerisi için daha tedbirli davranıp Allah'ın emirlerine ters düşmekten sakınmasını sağlamak maksadıyla yapılan bir hatırlatmadır. Bu da müminin basiretini gösterir.

İman bir basirettir. Basireti açık olanlar Allah'ın dinine ve hükümlerine talip olurlar. Basireti kapalı olanlar da Allah'ın nizam ve hükümlerine sırt çevirirler.

Ahmet AĞIRAKÇA

2-)Gözü ama (görmeyen) kimse kör değildir. Asıl ama basireti kör olan kişidir. (Hadis-i şerif-Deylemi)

Allahü teala mü'minlere basiretler ve nurlar lütuf eylemiştir. Onlar bu sayede işlerin iç yüzünü anlarlar. Resulullah efendimizin sallallahü aleyhi ve sellem "Mü'min Allah'ın nuru ile nazar eder" hadis-i şerifi bu manada anlaşılmalıdır. (İmam-ı Kuşeyri)

3-)(Presentıment) Bkz.
önsezi

4-)Doğru görüş, uzağı görüş, seziş, uyanıklık, anlayış, kavrayış, dikkat, sağgörü

5-)Bk. seçerlik

6-)Uzağı görme, seziş, sezgi, uyanıklık; anlayış, kavrayış.

7-)1. göz açıklığı, inceden inceye etraflı derin görüş. 2. ön görüş, seziş.

8-)Hakikatı kalbiyle hissedip anlama. Kalbde eşyanın hakikatlarını bilen kuvve-i kudsiyye. Feraset. İm'an-ı dikkat.

Bu bilgi faydalı oldu mu ?