Cebbar Nedir

1-)CEBBÂR



Allah'u Teala'nın esmau'l-hüsna* (doksan dokuz güzel ismi)'sından biri. Ebu Hureyre (r.a.)'dan rivayet edilen bir hadis-i şerifte Allah Teala'nın doksandokuz isminin olduğu zikredilmiş, bunlardan birinin de "el-Cebbar" olduğu belirtilmiştir. (Tirmizi, Daavat, 82) Kur'an-ı Kerim'de de Allah'ın Cebbar ismi zikredilmiştir. (el-Haşr, 59/23). Rağıb el-İsfahani, el-Müfredat'ında "cebr" kelimesini şöyle tarif eder: Herhangi bir şeyi bir çeşit baskı ile ıslah etmek, düzeltmek. (el-Müfredat, 117) Cebr kökünden gelen el-Cebbar ismi, Kur'an-ı Kerim'de: "O, kendinden başka hiçbir ilah bulunmayan, hükümran, noksan sıfatlardan uzak, selamete erdiren, emniyete kavuşturan, gözetip koruyan, her şeye galip olan, istediğini zorla yaptıran, (el-Cebbar) her Şeyden yüce olan Allah'tır Allah, müşriklerin ortak koştuklarından münezzehtir. " (el-Haşr, 59/23) ayeti kerimesinde geçmektedir.

Cebbar, Arapça cebr kökünden mübalağalı ism-i faitdir. İki manada kullanılmıştır:

1- Cebr, kırık veya çıkık kemiği yerine getirerek iyice bağlayıp sarmak, eksiği düzeltip tamamlamak demektir. Bu manada cebbar, halkın eksikliklerini tamamlayan, ihtiyaçlarını karşılayan, işlerini düzelten ve bunları yapmakta çok güçlü olan demektir. Müfessirlerin birçoğu Allah'ın Cebbar isminin bu manada olduğunu söylemişlerdir. Allah'u Teala "dertlere derman veren, kırılan onaran, yoksulları zengin eden, perişanlıkları yoluna koyup düzelten"dir. (Elmalılı, M.H. Yazır, Hak Dini Kur'an Dili, VII, 4872-4873).

2- Cebr, icbar etmek, dilediğini zorla yaptırmak manasına da gelir. Buna göre Cebbar, zorlu, zora başvuran demektir. Allah'u Teala için kullanılması "Kahhar" ismi gibi, halkı iradesine mecbur eden, dilediğini ister istemez zorla yaptırmaya gücü yeten, hükmüne karşı gelinemeyen demektir. Ama bundan Cebriyye'nin dediği gibi kullara hiç irade vermez, her emrini zoraki yerine getirir, insanlarda cüz-i irade* yoktur manasını çıkarmamalıdır. Çünkü teşrii* olan emirlerini, kullarının cüz-i iradelerine bağladığı naslarla sabittir. Ancak Allah'u Teala, insanlara bir çok fiillerde irade vermiş, hür yaratmış olmakla beraber onların bütün irade ve isteklerini yerine getirmek mecburiyetinde değildir. Allah Teala bazen onların istemediği şeyleri de yapar. Nitekim Allah'tan korkmayan, emirlerine karşı gelen asiler hiç bir zaman cezaya çarptırılmak istemezler. Ama zamanı gelince Allah'ın takdir edeceği cezayı çekmeye mecbur olurlar.

Bunun dışında Allah'ın sıfatı olarak kullanılan "Cebbar"ın iki manası daha vardır. Biri, İbn Enbari'nin dediği gibi "kendisine erişilmez, el uzatılmaz" demektir. Diğeri de İbn Abbas hazretlerinden rivayet olunduğuna göre "azametli, büyük, yüce (azim)", manasınadır. (Elmalılı M. H. Yazır, a.g.e., VII, 4873-4874).

Kur'an-ı Kerim'de cebbar, insanların sıfatı olarak da zikredilmiştir. Bu durumda şu manalarda kullanılmıştır:

a) Zorba, zorlayıcı. Allah'u Teala Peygamber Efendimiz (s.a.s.)'e hitaben şöyle buyurur: "Biz onların ne dediklerini biliyoruz. Sen onların üzerinde bir zorlayıcı değilsin. Sadece tehdidinden korkanlara Kur'an ile öğüt ver. " (Kaf, 50/45).

b- İri cüsseli (el-Maide, 5/22). c- Allah'a ibadet etmeyen, kötülükte direnen (Meryem, 19/32). d- Çok insan öldüren (eş-Şuara, 26/30; el-Kasas, 28/19).

Durak PUSMAZ

2-)Allahü teala Kur'an-ı kerimde mealen buyurdu ki:

... Allahü teala Müheymindir (her şeyi gözetip koruyandır), Azizdir (hükmünde galibdir), Cebbardır, Mütekebbirdir (kibriya ve azamete büyüklüğe ancak o müstehaktır). Allah müşriklerin koştukları ortaklardan münezzehtir (uzaktır). (Haşr suresi: 23)

Cebbar (olan Allahü teala) kıyamet günü mülkü olan gökleri ve yerleri eline (kudretine) alır ve buyurur ki: Cebbar benim, Melik benim. Hani cebbarlar, mütekebbirler (kendilerini büyük görenler) nerede? (Hadis-i şerif-Sünen-i İbn-i Mace)

Sabah ve akşam el-Cebbar ismi şerifini okumaya devam eden kimse zalimlerin zulmünden korunmuş olur. Yolculukta da olsa zarar görmez. (Yusuf Nebhani)

2. Kibirli, zorba, gaddar.

Allahü teala Kur'an-ı kerimde mealen buyurdu ki:

O peygamberler düşmanları üzerine Allah'tan zafer istediler ve her inatçı cebbar da hüsrana uğradı. (İbrahim suresi: 15)

Cennet ile Cehennem şöyle münakaşa ettiler. Cehennem; bende cebbarlar, mütekebbirler var dedi. Cennet de bende Allah'tan korkan, zaifler ve fakirler var dedi. Bunun üzerine Allahü teala bunların davalarını şu suretle halletti: "Ey Cennet! Sen benim rahmetimsin. Seninle dilediğime rahmet ederim. Ey Cehennem, sen de benim azabımsın. İstediğime seninle azab ederim. Her ikinizi de doldurmak bana aittir. (Hadis-i şerif-Müslim, Riyaz-üs-Salihin)

İnsanlar kibirlene kibirlene cebbarlar sırasına geçer. Cebbarın başına gelen azab onların da başına gelir. (Hadis-i şerif-Tirmizi, İbn-i Mace)

3-)Kudret sahibi, Tanrı.

4-)Gökyüzünün güneyinde bulunan bir yıldız kümesi.

5-)Becerikli, açıkgöz (kadın).

6-)Zorlayıcı, zorba.

7-)Bk. oriyon

8-)Bk. Cabbar.

9-)1. cebreden, zorlayıcı. 2. kuvvet, kudret sahibi allah, allahın isimlerinden. 3. becerikli. 4. gökyüzünün güneyinde bulunan bir yıldız kümesi.

10-)(Sıfat-ı İlahiyedendir) İstediğini mutlak yapan, dilediğine muktedir olan. Büyüklük, azamet ve kudret sahibi. İmar eden Cenab-ı Hak. Kullarını ıslah edip tevbeye götüren Allah Teala Hz.leri (C.C.)

Bu bilgi faydalı oldu mu ?