Cezbe Nedir

1-)CEZBE



Sürüklemek, kendisine çekmek. Salikin beşeri vasıflarından soyutlanma ile ilahi sıfatları kazanma ve tecellileri müşahede etmesi anlamında bir tasavvuf terimidir.

Cezbe; Hakk'ın, kulunu kendisine çekmesinden hasıl olan istiğrak, derin şaşkınlık ve hayret suretlerinde görünen manevi bir haldir.

Cezbe, kulun Hakk'a külfetsiz yaklaşması ve ilahi inayetler ve lütuflar gereği hareket etmesidir. Aynı zamanda o, riyazet ve ibadete devamla duyguların yok edilmesidir. Cezbe, Allah'ın kulunu kendisine çekmesi, kulun Allah'a kavuşmasıdır.

Cezbe iki türlü olur. Bunlar da: 1-Hafi (gizli) cezbe, (kulun Hakk'ı sevmesi) 2-Celi (açık) cezbe; (Hakk'ın kulu sevmesi)dir.

Cezbeye tutulanlara meczub denilir. Meczub; Hakk'ın rızasını kazanan, Hak tarafından yakınlığına layık görülen, her türlü heva ve heves lekesinden temizlenen ve bu sayede süluk makam ve mertebelerine çalışmadan ve yorulmadan erişen ergin kimsedir. Bunlar, gayb esrarına vakıf veliler olarak telakki edilir. Bundan dolayı meczub olanlardan çekinilir, gönülleri kırılmaktan sakınılır. Şathiyyat denilen sözleri hakkında sükut tercih edilir. Cezbede şart olan, istidattır. Bu istidat, Allah vergisidir. Kazanmakla elde edilmez. Salikte istidat ve kabiliyet olmazsa, sadece riyazet ve tasiye ile Hakk'a kavuşmak nasip olmaz.

Cezbeyi akıl hastalıklarından biri diye gösterirlerse de, cezbe cinnet değildir. Meczub da mecnun olamaz. Çünkü cezbe, hali değişken bir kimsenin idrakinin mutad beşer idrakinden daha da yükselerek, keşf-i hakayıka doğru gitmesidir. Cinnet ise, beşer idrakinin manasız ve düzensiz bir şekilde aşağılara düşmesidir. Cezbede yükselme, cinnette alçalma vardır. (Osman Ergin, Balıkesirli Abdülaziz Mecdi Tolun, İstanbul 1942, s. 31-35).

Tasavvuf erbabınca manevi yolculuğa seyr-i sülukla çıkılır. Burası, fena mertebelerinin (Tevhid-i Ef'al, Tevhid-i Sıfat ve Tevhid-i Zat) kazanılıp tadına varıldığı kısımdır. Cezbe ise, Beka makamlarının (Cem', Hazretü'l-cem ve Cemü'l-cem') tadına varıldığı bölümdür. Süluk mertebelerinde uruc; cezbe makamlarında da tedelli (nüzul) müşahede edilir. Sülukun başlangıcı cezbenin nihayetidir. (H. Fehmi Kumanlıoğlu, Muhammed Nürü'l-Arabi, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir 1988, s. 60).

Beka billah ismi verilen seyr-i fillah, Cezbe makamıdır. Burada, Hakk'ın sıfatlan ve ahlakıyla süslenip ufuk-'ul a'la'ya ulaşılır. (Selçuk, Eraydın, Tasavvuf ve Tarikatler, İstanbul 1984, s. 174).

Cezbeye tutulanlara Üveysi-meşrep de denilir. Şurasını ifade etmek gerekirse; mutasavvıflar, teklifi düşüren cezbe halini ve bir kimsenin bu manada cezbeye tutulmasını hoş görmezler, hatta tutulmuş olanları da kurtarmaya çalışırlar. Onlar, cazib olmayı meczup olmaya tercih ederler.

Hasan Fehmi KUMANLIOĞLU

2-)Rahman'ın cezbelerinden bir cezbe bütün insanların ve cinnilerin sevabları gibidir. (Hadis-i şerif-Süluk Risalesi)

Tasavvuf yolu iki kısımdır:Cezbe ve süluk. Süluk uğraşarak ilerlemektir. Süluk tamamlandıkdan sonra cezbe lazımdır. Süluk olmadan maksada kavuşulamaz. (İmam-ı Rabbani)

Cezbe, Allahü tealanın ismini çok anmakla, süluk, La ilahe illallah sözünü çok söylemekle hasıl olur. (İmam-ı Rabbani)

Cezbenin süluktan önce olması için sevilmiş olmak lazımdır. İstenmedikçe çekilmek olmaz. Bu, Allahü tealanın öyle bir ihsanıdır ki, dilediğine verir. (İmam-ı Rabbani)

Süluk (tasavvuf yoluna girip ilerleme) yapmadan hasıl olan cezbe noksan ve bozuk olur. (Behaüddin-i Buhari)

3-)Bir duygu veya bir inanışın etkisiyle aşırı ölçüde coşup kendinden geçme durumu

Bu bilgi faydalı oldu mu ?