Emir Nedir

1-)emir sahibi, başkan. Eskiden İslam memleketlerinde devlet başkanı, vali ve yüksek rütbeli subaylara verilen isim. Emirler bulundukları yerlerde dini, idari, askeri ve mali hizmetleri görürlerdi.

İslamiyet; Müslümanların işlerinin görülmesi, içte ve dışta emniyet ve güvenlerinin sağlanması, aralarındaki anlaşmazlıkların giderilmesi gibi pek çok meselelerini halledecek birini kendilerine başkan seçmelerine ehemmiyet vermiştir. Hatta yola çıkan birkaç kişinin aralarından birinin başkan olması sünnettir. Peygamber efendimiz sallallahü aleyhi ve sellem; “Üç kişi yola çıkdıklarında, birini kendilerine başkan yapsınlar.” buyurmuştur.

Emir ünvanı, İslam tarihinde Hulefa-i Raşidin (dört halife devrinden) itibaren kullanılır. En yüksek rütbeli emir, devlet başkanı olan halife idi. Ona “Emir-ül-Mü’minin” de denirdi. Devlet başkanından başka emirlere vazifelerine göre ünvan verilirdi. Mesela, ordu kumandanına “emir-ül-ceyş”, “emir-ül-ümera” hac kafilesinin başında bulunana“emir-ül-hac” adı verilirdi. Hususi olarak, hazret-i Aliye de “Emir” denirdi. Ayrıca fethedilen yerlere tayin edilen valiler de emir ünvanını taşırlardı. Emirler bulundukları bölgelerdeki dini, idari, askeri ve mali hizmetleri yürütürlerdi. Emevilerin ilk devirlerinde bu durum aynen devam etti. Daha sonra, bu bölgelere halifeler tarafından, zekat, harac, cizye toplamakla vazifeli olan ve amil denilen memurlar gönderilince, emirlerin yetkileri sınırlandırıldı. Abbasiler devrinde de devam eden emirlik, kısmen değişikliğe uğradı. Emirlerin bulundukları bölgelerdeki işleri ve idareleri hakkında bilgi toplayan ve “ashab-ül-berid” denilen bir vazife teşkil edildi. Bundan başka, emirlerin yanında mali işlerden sorumlu amiller tayin edildi. Yine emirler dahil memurların yaptıkları haksızlıkları araştırmakla vazifeli “sahibunnazar fi’l-mezalim” adında bir devlet dairesi daha kuruldu. Abbasilerin son zamanlarında halife tarafından tayin edilen emirler, vergi vermeleri şartıyla, kendi bölgelerinde (eyaletlerinde) tam yetkiye sahib oldular. Bu emirler, zamanla hanedanlar kurdular. Tahiriler ve Ağlebiler böyledir. Bunlardan başka, Gazneliler ve Saffarilerde olduğu gibi, emirlerin kuvvet kullanmasıyla da devletler kurulmuştur.

Endülüs Emevi hükümdarları, Üçüncü Abdurrahman’a kadar emir ünvanını almışlardır. Büyük Selçuklularda devlet adamları ve vazifelilerine de emir denildi. Vezire, “emir-i büzürg” (büyük emir), sancakdara “emir-i alem”, esvabçıbaşına; “emir-i camehane” denildi. Ayrıca askeri rütbeler derecelerine göre emir ünvanı ile zikredilmiştir. İlhanlılarda emir ünvanı, noyan ile eş manalı olup, eyalet valilerinin ünvanı idi. Osmanlı padişahları İkinci Mehmed’e kadar ve fetret devrinde şehzadeler bu ünvanı benimsedi. Fakat bu ünvanı Yıldırım Bayezid’in oğlu Süleyman Çelebi, Emir Süleyman diye doğrudan kullanmıştır. Anadolu beyliklerinde ve zamanla Osmanlılarda emirin yerini “bey” aldı. Emir-ul-umera karşılığı olarak da “beylerbeyi” kullanıldı. Fakat Mekke valilerine “emir-i Mekke” daha sonra, Buhara ve Afganistan gibi müstakil küçük devletlerin başkanlarına da emir dendi. Günümüzde ise, Birleşik Arap Emirliklerinin başında bulunanlara “şeyh” denmektedir.

2-)Allahü teala Kur'an-ı kerimde mealen buyurdu ki:

Ey iman edenler! Allah'a itaat edin. Peygambere ve sizden olan emir sahiplerine de itaat edin. (Nisa suresi: 59)

Allahü tealadan korkunuz! Başınızdaki emir, habeşli köle bile olsa, itaat ediniz!.. (Hadis-i şerif-Buhari, Müslim)

2. Hazret-i Ali'nin lakabı.

Hazret-i Muaviye'nin Emir ile muharebesi, ictihad sebebi ile idi. (İbn-i Hacer-i Mekki)

Hazret-i Emir'in ismi, Cennet kapısının üstünde yazılıdır. (İmam-ı Rabbani)

3-)Buyruk, komut, talimat, ferman.

4-)İstek
Örnek:İkide birde dönüp benden bir emrim olup olmadığını soruyordu. Y. K. Karaosmanoğlu

5-)Bir makamdan öbürüne geçerken görevliye verilen belge.

6-)Araplarda ve daha başka Müslüman ülkelerde bir kavim, şehir veya ülkenin başı.

7-)Bk.emir kipi.

8-)Borsada menkul değer alıp satmak amacıyla aracılara yazılı ya da sözlü biçimde yapılan bildirim.

9-)Bk. buyruk

10-)Buyruk, komut.

11-)Bir kavim, aşiret veya ülkenin başı.

12-)Prens, şehzade.

13-)1. bir kavmin, bir şehrin başı. 2. büyük bir hanedana mensup kimse. 3. peygamberimizin soyundan gelen. 4. kumandan. 5. abbasi devletinde başkomutan. 6. osmanlı devletinde beylerbeyi ve tanzimat'tan sonra sivil paşalığın ilk derecesi.

14-)(Bak: Emr)

15-)Reis, emir emirate (emir'it) bir emrin hüküm sürdüğü memleket, emirlik.

Bu bilgi faydalı oldu mu ?