Ganimet Nedir

1-)Alm. Kriegsbeute (f), Fr. Aubaine ocacasion butin (m), İng. Spoil. İslam hukukunda, savaşta Müslüman askerlerin kuvvet kullanarak düşmandan zorla aldığı eşya, hayvan, savaş esirleri ve arazi. Mecazi olarak bir tesadüf sonucu ele geçen beklenmedik mal ve eşyaya da “ganimet” denir. Ganimet, İslam ülkesine getirilince bölüştürülür. Taksim edilmeden önce kimsenin mülkü olmaz ve askerin bu hakkını, mülkü olmadan satması İslam hukukunda geçerli değildir.

Savaşta düşmandan elde edilen şeyler: 1) Esir alınan erkekler, 2) Sabiler, esir alınan kadın ve çocuklar, 3) Savaşta ele geçirilen at, silah, eşya gibi her türlü menkul (taşınabilir) mallar, 4) Gayri menkuller (araziler, binalar, vs.). Yerden çıkarılan altın, gümüş, demir, bakır gibi madenler ve defineler de ganimet kabul edilir ve ganimet hükümlerine tabidirler.

Ganimetlerin taksimi: Ganimet mallarının bölüştürülmesinde, hususi hükümler vardır. Umumi olarak, ganimetin beşte biri beytülmale (devlet hazinesine) konulur. Kur’an-ı kerimde Enfal suresinin 41. ayet-i kerimesi bu hususu bildirmektedir. Bunlar yetimlere, yoksullara ve parasız kalan yolculara verilir. Bunların üçünde de, önce, Peygamberimizin (sallallahü aleyhi ve sellem) kıyamete kadar gelecek evlatlarına ve amcalarının evlatlarından Beni Haşim ve Beni Muttalib’den olanlara verilir. Beşte dördü ise savaşa katılmış olan askerler arasında bölüştürülür. Süvarilere iki hisse, piyadelere bir hisse verilir.

Ganimet malları başlıca şu kısımlara ayrılır:

1. Müslümanlarla savaşırken, onların eline geçen düşman erkeklerine “esir” denir. Devlet başkanı veya savaşa gönderdiği komutanlar, esirleri, öldürme veya köle yapmak hükümlerinden birini uygulamada serbesttirler. Müslüman olurlarsa öldürmezler. Esir alınan zayıfların, din adamlarının, ihtiyarların, aciz erkek ve kadınların öldürülmesi meselesine gelince; bunlar, fikirleri ile ve diğer imkanlarıyla milletlerini, kavimlerini savaşa teşvikte bulunmuşlarsa veya bulunuyorlarsa, yakalandığı zaman öldürülürler. Müslümanlarla fiilen savaşmış gibi işlem görürler. Köle yapılan esirler, ganimetin umumi hükümlerine göre taksim edilir. Beşte biri beytülmale verilir. Geri kalanı askerlere dağıtılır.

Esir alınan kadın ve çocuklar, ehl-i kitaptan (Hıristiyan ve Yahudi) iseler öldürülmezler.Köle muamelesi görürler. Ganimetlerle birlikte, beytülmalin olan beşte bir hissesi ayrılıp, geri kalanı harbe katılanlara dağıtılır. Köle olan çocuklar annelerinden ayrılmazlar. Esiri de azad etmek, onu hürriyetine kavuşturmak çok sevaptır. Medh etmeye değer bir haldir. Hele o kişi Müslüman olursa, kardeş olurlar.

2. Düşmandan savaş esnasında alınan mallar, savaş sonuna kadar taksim edilmez. Bu bir tedbirdir. Düşman ülkesinde, savaş meydanında bölüşme yapılmaz. İslam ülkesine dönünce yapılır. Dağıtmada usul; önce düşman ölülerinin elbise ve techizatını dağıtmakla işe başlanır. Savaşa giderken şart koşulmuşsa, herkese öldürdüğünün techizatı verilir. Techizat, düşmanın korunmak için giydiği elbiseleri, kullandığı silahı ve bindiği atıdır. Hadis-i şerifte; “Kim bir şahıs öldürürse techizatı (elbisesi, silahı, bineği, beraberinde bulunan malı, eşyası) onundur.” buyrulmuştur. Ganimetlerin beşte biri beytülmale ayrıldıktan sonra geri kalanı savaşa katılanlara dağıtılır.

3. Bir memleketin arazileri, düşmandan savaş ile alınırsa, toprağın beşte biri beytülmalın olur. Geri kalan üç türlü olabilir.

a) Askere veya başka Müslümanlara bölüştürülür. Böyle topraktan her sene öşür alınır. (Bkz. Öşür)

b) Toprak düşmanın elinde bırakılır. Böyle topraktan haraç alınır. (Bkz. Harac)

c) Devlet başkanı, toprağı kimseye vermeyip, beytülmalın olur. Böyle toprağa miri toprak (devlet arazisi) denir.

Osmanlı fetihlerinde ele geçirilen menkul mallar, savaşta bulunanlar arasında taksim edilir, arazi ise öşür veya haraca bağlanmak suretiyle umumiyetle yerlilere, lüzumu halinde de oraya iskan ettirilen ahaliye dağıtılırdı. Düşmandan ele geçirilen arazi bazan sultanlar tarafından vakfedildiği gibi, bazan da orayı ele geçirenlere mülk olarak verilir ve onlar tarafından da, ya evlatlarına bırakılır veya vakfedilirdi. (Bkz. Fey)

2-)

Daru'l-Harb*de yaşayan gayr-i müslim (kafir)lerle yapılan savaş esnasında veya savaşan iki ordunun karşılaşmaları sırasında gazilerin kuvveti ile düşmandan alınan mal. Ganimet mallarından taşınabilir olanlarına, ganaim-i me'lufe; taşınmaz mallara, ganaim-i gayr-i me'lufe denir. Enfal de denilen ganimet mallarına, genel anlamda ganaim-i halise; beşte biri devlet hazinesine ayrıldıktan sonra gazilere dağıtılan ganimet mallarına, ganaim-i maksume; düşmandan alınıp da henüz gaziler arasında taksim edilmeyen ganimet mallarına, ganaim-i gayr-ı maksume; devlet başkanının veya ordu emirinin, savaşa teşvik için gazilere fazladan verdiği ganimet mallarına neıl (çoğulu enfal) denir. Kur'an'ın sekızınci suresine, ganimetlerden bahsettiği için "el-Enfal Suresi" denilmiştir. Düşmandan harbetmeksizin alınan ganimete de "fey" denir.

"Allah'ın onlardan Peygamber'ine verdiği fey'e gelince, siz bunun üzerine ne ata, ne deveye binip koşmadınız..."

"Allah'ın, o kent halkından, Resulune verdiği ganimetler Allah'a, Resule, ve ona akrabalığı bulunanlara, yetimlere, yoksullara, (yolda kalmış) yolcuya aittir... '

"(Bilhassa o fey'), hicret eden fakirlere aittir..." (el-Haşr, 59/6, 7, 8).

"Sana savaş ganimetlerinden sorarlar; de ki: Ganimetler, Allah'ın ve Resulunundur..." (el-Enfal, 8/1).

"... bilin ki ganimet aldığınız şeylerin beşte biri, Allah'a, Resulune ve (Resul ile) akrabalığı bulunanlara, yetimlere, yoksullara ve yolculara aittir..."(el-Enfal 8/41) (Ayrıca bk: Âl-i İmran 3/161, en-Nisa, 4/94, el Ahzab 33/50, el-Fetih 48/15, 19, 20).

"Artık elde ettiğiniz ganimetten helal ve temiz olarak yeyin..." (el Enfal, 8/69).

Vaktiyle müslümanlar tarafından fethedilerek ya mücahidlere veya diğer müslümanlara, mülk olarak verilen arazilerin (Arap yarımadası ve Basra arazisi gibi) mahsullerinden öşür (onda bir, yahut yirmide bir hisse) adıyla alınan vergi ile tüccardan alınan gümrük vergisi İslam devletinin önemli bir geliri idi. Bunlar; fakirlere, parasız kalan yolculara, borcunu ödeyemeyen borçlulara, hürriyeti için anlaşma bedelini ödeyemeyen kölelere harcanırdı.

Müslümanlar tarafından zorla zapt ve fethedildiği halde müslüman olmayan eski sahibinin elinde bırakılan veya hariçten gayr-i müslim vatandaşlara mülk olarak verilen yahut sulh ile fethedilip de bir vergi karşılığında gayr-i müslim halka terk olunan arazilerden alınan haraç (adı altında alınan vergi), İslam ülkesinde yaşayan gayr-i müslimlerden, korunma karşılığı alınan cizye, yabancılardan alınan hediyeler ve harpsiz olarak elde edilen sulh bedelleri de İslam devletinin gelirlerindendir. Bu gelirler, müslümanların menfaati olan sınırları koruma, yol, köprü yapım ve tamiri, asker ailelerinin geçimini sağlama, devlet memurlarının ve ilim ile uğraşanların maaşlarını ödeme gibi yerlerde harcanırdı. Rikaz adı verilen madenler ile bulunup çıkarılan hazinelerin ve harp neticesinde düşmandan alınan ganimetlerin muayyen bir kısmı fakirler, kimsesiz yetimler ve borcunu ödeyemeyen borçlulara sarfedilirdi.

Varis bırakmadan ölenlerin malları, velisi bulunmayan maktullerin kan bedelleri, sahibi bulunmayan yitik mallar, sahibi bilinmeyen terk edilmiş çocukların ve velisi olmayan fakir çocukların nafakalarına, tedavi ücretlerine, techiz ve tekfinlerine, hastahanelere sarf edilirdi.

3-)Allahü teala, ayet-i kerimede mealen buyurdu ki:

Şimdi elde ettiğiniz ganimetten helal ve hoş olarak yiyin. (Enfal suresi: 69)

Ganimetler bana helal kılındı. Benden önce hiç kimseye helal kılınmadı. (Hadis-i şerif-Buhari-Müslim)

Düşmandan alınan ganimet, dar-ül-İslam'a (İslam memleketine) getirilince, askerin hakkı olur. Fakat, taksim edilmeden önce mülk olmaz. Ganimetin beşte biri beytülmale (hazineye) verilir. Geri kalanı askere dağıtılır. (İbn-i Âbidin)

4-)Savaşta düşmandan zorla ele geçirilen mal.

5-)Bir rastlantı sonucu ele geçen kazanç veya imkan.

6-)Yağma sonrasında elde kalan mal, çalıntı.

7-)Düşmandan alınan mal.

8-)Beklenmedik kazanç veya olanak.

9-)kafirlerle yapılan savaş sonucu ele geçirilen mal, para, silah gibi metalar. islami usullere göre tasnif edilip, beytülmale, fakirlere, yoksullara ve mücahidlere dağıtılır

10-)Harpte düşmandan alınan mal.

Bu bilgi faydalı oldu mu ?