İrade Nedir

1-)Alm. Wille (m), Fr. Volonté (f), İng. Will. İstemek, dilemek bir şeyi yapmaya karar verip azimli olmak. Lügatte; “dilemek, bir şey üzerinde karar kılarak, onu yapmaya azmetmek” manasınadır. İrade, Allahü tealanın sıfatlarından biridir. İnsan da irade sahibidir. Allahü tealanın iradesine, “irade-i külliyye” insanların iradesine “irade-i cüz’iyye” denir.

Allahü teala her dilediğini yapandır. Tam ve mükemmel irade sahibidir. Bu kainatı ezeli iradesine uygun olarak yaratmıştır. Kur’an-ı kerimde Buruc suresi 16. ayetinde mealen; “O(Allah) dilediği şeyi yapandır.” buyruldu. Kainatta olmuş ve olacak ne varsa hepsi Allah’ın dilemesi, irade etmesi ile olmuş ve olacaktır. O’nun dilediği mutlaka olur. Dilemediği ise hiç olmaz. Nitekim, Âl-i İmran suresi 47. ayet-i kerimesinde mealen; “Allah dilediğini yaratır. Bir işin olmasına hükmederse (dilerse) ona«Ol!» der, o da oluverir.” buyruldu. Bir hadis-i şerifte de; “Allah’ın dilediği oldu, dilemediği olmadı.” buyrulmaktadır. İnsanların beğendiği işleri, isteyerek yaptıkları şeyler, insanın kesbi ile (kazanması ile), Allahü tealanın yaratmasından meydana gelmektedir. Allahü teala, kullarına merhamet ederek, işlerinin yaratılmasını, kendi arzularına tabi kılmıştır. Kul isteyince, kulun işini dilerse yaratmaktadır. Bu yüzden kul, mesul olur. İşin sevabı ve cezası kula aittir. Allahü tealanın kullarına verdiği kasdetmek ve ihtiyar etmek, bir işi yapıp yapmamakta denktir. Allahü teala kullarına, emirlerini ve yasaklarını yerine getirecek kadar kudret (enerji) ve seçmek vermiştir. Allahü teala insanlara yapamayacakları bir şeyi emretmemiştir. Hep kolayı emretmiştir. Kur’an-ı kerimde mealen; “Allahü teala sizin için kolaylıkları ister, zorlukları istemez.” (Bakara suresi: 185) buyruldu. Allahü teala kul irade etmeden yaratırsa da ihtiyari olan işleri yaratmaya, kulların iradelerini sebeb kılmıştır. Kul, bir iş yapmayı irade edince, Allahü teala da, irade ederse, o işi yaratır. Kul irade etmezse, ihtiyari olan, o işi yaratmaz. Şu halde, kul irade-i cüz’iyyesini ibadete sarf ederse, Allahü teala ibadeti yaratır. Eğer günahlara sarf ederse, günahları yaratır. O zaman kul, dünyada sıkıntı çeker, ahirette azab görür.

Allahü teala kullarına; kuvvet, kudret ve irade vermiştir. İstediklerini işlerler. İnsanlar işlerini kendileri yapıyor. Allahü teala da yaratıyor. Bundan dolayı da yaptıklarından sorumlu olup, iyi şeyleri için mükafat, kötü şeyler için de cezayı hak ediyorlar.

2-)(Wıll) İstenç.
Herhangi bir konuda karar vermek veya bir eylem yahut etkinliği gerçekleştirmek
için gerekli olan bi­linçli muhakeme gücü ve kararlılığı; alternatifler
arasında bile­rek ve isteyerek seçim yapabilme yetisi. Bkz. külli irade, cösö
irade, milli irade.

3-)Bir şeyi yapıp yapmamaya karar verme gücü, istenç
Örnek:Korkunç bir irade kuvveti sarfıyla baş ucundaki lambayı yaktı. S. F. Abasıyanık

4-)İstenç.

5-)Buyruk
Örnek:Görülünce vurulması için irade bile var. S. M. Alus

6-)İstek, dilek.

7-)Bk. istenç

8-)1. istem. 2. emir. 3. (bkz. istem).

9-)İstek, arzu. Dilemek. Emir. Ferman.

10-)İrade, ferman.

Bu bilgi faydalı oldu mu ?