Maden Nedir

1-)Alm. Mine (n.), Fr. Mine (m), İng. Mine. Yeraltında bulunan mineral veya fosil. Kimyada metal manasında da kullanılmaktadır.

Yurdumuzdaki madenler:

Tarihi kayıtlara göre Anadolu’nun çok eski asırlardan beri bir madenler yatağı olduğu anlaşılmaktadır. İzmir yakınlarındaki Sard şehrinde demirin ilk defa eritildiği söylenir. Hititliler devrinde madencilik çok gelişmiştir. Maraş’ın kuzeyindeki Firnis ve Kartal demir yatakları Hititliler tarafından, Ergani madeni ise Finikeliler tarafından işletilmiştir. Gümüşhacıköy’de Hititlilerden kalma eski bir Kurşun madenine ait kalıntılara rastlanmıştır. Osmanlı Devletinin kuruluşundan itibaren madenciliğe çok önem verilmiştir. İnegöl ve Bilecik’in fethi buralarda bulunan demir yatakları bakımından önemliydi. Sultan BirinciMurad Han, Bulgaristan ve Sırbistan üzerine düzenlediği seferlerde öncelikle bu ülkelerin maden yataklarını elegeçirdi. Buradan Osmanlı Devletinin daha kuruluş devresinde, madenler gibi ekonomik bir değere nasıl önem verdiği anlaşılmaktadır. Madenlerin işletilmesi ile ilgili ilk teşkilatlanma, Kara Timurtaş Paşanın teklif ettiği fikirler doğrultusunda yapıldı. Madenler Maden Emini tarafından yönetilirdi. Osmanlı Devletinin kuruluşundan itibaren Anadolu’da Küre, Gümüşhane, Keban, Espiye, İnegöl, Ergani, Kiği, Bilecik, Akdağ, Van, Erciş, Niğde, Kilisehisar, Malatya, Larende, İçel, Maraş ve Kayseri’de altın, demir, bakır, gümüş ve güherçile ocakları ile ayrıca Rumeli, Novobor, Samokar, Srebernice, Kratova, Sidrekapis, Ruhnik, Kamenegrad, Koçanya ve Taşoz ocakları işletilmiştir. Bir ara işletilmesi duran Bakü’deki zift kuyuları (petrol) Özdemiroğlu Osman Paşa tarafından 1583’te tekrar işler hale getirildi. Buharlı gemilerin faaliyete geçmesinden sonra kömürün önem kazanması üzerine Anadolu’da yapılan araştırmalar sonucunda 1822-1829 yılları arasında Ereğli-Zonguldak kömür yatakları bulunmuştur. Burada üretime 1849 yılında başlanmıştır.

Krom yatakları ise, 1848’de bulunmuş, bu madenin değerlendirilmesine ileri teknoloji ile 1930’da başlanmıştır.

Madenciliğin büyük yatırımlar gerektirmesi, özel sermayenin sınırlı olması sebebiyle ve ülkenin yeraltı servetlerini verimli bir biçimde değerlendirme gayesiyle 1933 yılında Ekonomi Bakanlığına bağlı iki kuruluş meydana getirilmiştir. Bunların birincisi Petrol Arama ve İşletme İdaresi adını taşımaktadır. İkinci kuruluş ise, Altın Arama ve İşletme İdaresidir. Bunlar yerlerini daha sonraları (1935 yılında, 2804 sayılı kanunla) Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü’ne bırakmışlardır. Maden arama, işletme ve değerlendirme çalışmalarını yönlendirecek çalışmalar, daha sonraki yıllarda sürdürülmüştür.

Türkiye, dünya maden ve hammadde rezervlerinin binde üçüne sahiptir. Bor tuzları ve lületaşı rezervlerinin yarıdan çoğu yurdumuzdadır. Bunların yanında kromit, manyezit, mermer, perlik, barit, alüminyum ve zımpara taşları gibi önemli maden rezervlerine de sahip bulunmaktayız.

Türkiye’de elde edilen madenlerden kişi başına üretim, dünya ortalamasının üçte biri kadardır. Dünyada madene olan ihtiyaç, her geçen sene yüzde sekiz civarında artmaktadır. Sanayi bakımından ileri ülkeler bunları, henüz memleketlerinde sanayi teşekküllerini tam kuramamış yarı gelişmiş ülkelerden temin etmektedirler. Yurdumuzdaki en önemli madenlerden bazıları şunlardır:

Taşkömürü: Günümüzde sanayide çok kullanılan taşkömürü, Batı Karadeniz’de Zonguldak-Ereğli havzasında bol miktarda bulunmaktadır. 1849’da yabancı bir firma tarafından işletilmeye başlanan yataklar, 1937 yılında devletleştirildi. Uzun yıllar evlerde yakacak olarak kullanılan taşkömürünün kalori değeri yüksektir. Bu sebepten, alınan bir kararla sadece sanayide kullanılmaya başlanmıştır.

Linyit: Memleketimizin hemen hemen her bölgesinde linyit yataklarına rastlanmaktadır. Bilhassa; batıda Soma, Tavşanlı, Tunçbilek, Değirmisaz; doğuda Afşin-Elbistan havzası; Orta Karadeniz’de Çeltek (Amasya) yatakları en önemli olanlarıdır.

Demir: Ağır sanayinin önemli hammaddesi olan demir, başta İç Anadolu Sivas (Divriği) ve Kayseri’de, batıda Edremit yöresinde çıkarılır. Bu önemli yatakların yanında İç Anadolu’nun çeşitli yörelerinde çıkarılmaktadır.

Bakır: Türkiye’nin birçok yerinde bakır madenine rastlanır. Diyarbakır’da (Ergani), Artvin’de (Murgul), Batı Karadeniz’de (Küre) çıkarılmaktadır.

Krom: Önemli krom rezervleri: Doğu Anadolu’da Guleman; Akdeniz’de Fethiye, Köyceğiz; İçbatı Anadolu’da Dağardı’ndadır.

Bor minerali: Marmara bölgesinde BalıkesirSusurluk; İçbatı Anadolu’daKütahya (Emet), Balıkesir-Sındırgı ve Eskişehir (Kırka) yatakları, kalite bakımından çok kıymetlidir.

Diğer madenlerden alüminyum, BatıToroslar’da; kurşun, OrtaToroslar, Akdağmadeni (Yozgat), Balya (Balıkesir) da; civa, İzmir Körfezinde Karaburun civarında, İç Anadolu bölgelerinde çıkarılmaktadır. Ayrıca Isparta Keçiborlu’da kükürt; Muğla ve yöresinde zımpara taşı ve Eskişehir’de v çevresinde önemli lületaşı yatakları vardır.

Petrol: Zamanımızda enerji ihtiyacının büyük bir kısmını karşılayan petrol, Türkiye’de ilk defa 1940’ta Güneydoğu Anadolu’da Raman Dağı eteklerinde bulundu. O günden bugüne kadar petrol elde etme çalışmaları hızla devam etmektedir. (Bkz. Petrol)

2-)Yer kabuğunun bazı bölgelerinde çeşitli iç ve dış doğal etkenlerle oluşan, ekonomik yönden değer taşıyan mineral.

3-)Bu mineralden yapılmış.

4-)Ocağı veya maden işletmesi.

5-)Çok değerli şeyleri kapsayan kaynak.

6-)Uyuşturucu, esrar, eroin
Örnek:İstersen sana biraz maden vereyim de çek! O. C. Kaygılı

7-)Kolay ve iyi kazanç sağlayan iş veya parası elinden kolaylıkla alınan kimse.

8-)Metal.

9-)Maden ocağı veya maden işletmesi.

10-)Maden. (Osmanlıca'da yazılışı: ma'den)

Bu bilgi faydalı oldu mu ?