Mihrab Nedir

1-)MİHRÂB



Oda, köşk, baş köşe, yüksek yer, savaş aleti. Camide imamın namaz kılarken cemaatin önünde durduğu, kıble tarafındaki duvarın ortasında bulunan, oyuk, girintili yer anlamında bir terim. Çoğulu "meharib"tir. Bu bölüm, savaş aletine benzetilerek mihrab denilmesi, şeytan ve kötü düşünce ve arzularla savaş yeri kabul edilmesindendir.

Kur'an-ı Kerim'de mihrab sözcüğü ve çoğulu şu ayetlerde geçmektedir. Kudüs'te Mescid-i Aksa bünyesinde, Hz. Meryem'in barındığı bir bölme anlamında şöyle kullanılmıştır: "Rabbi onu, güzel bir şekilde kabul etti ve onu güzel bir bitki gibi yetiştirdi. Onu Zekeriyya'nın himayesine bıraktı. Zekeriyya Meryem'in bulunduğu mihraba her c;irdiğinde onun yanında yiyecek, rızık buldu. "Bu,.sana nereden geldi ey Meryem?" dedi". Meryem; "O, Allah tarafındandır. Şüphesiz Allah, dilediğini hesapsız bir şekilde rızıklandırır" (Âlu İmran, 3/37).

Namaz kılınan yer ve mabed anlamında olmak üzere şöyle buyurulur:

"Zekeriyya mabedde (Mihrab) namaz kılarken, melekler ona şöyle seslendiler": Allah sana, kendi sözüyle meydana gelen İsa'yı tasdik eden, efendi, iffetli ve salihlerden bir peygamber olan Yahya'yı müjdeliyor" (Âlu İmran, 3/39). "Zekeriyya mabedden (mihrab) kavminin önüne çıktı" (Meryem, 19/11). "Ey Muhammed! Sana davacıların haberi geldi mi? Hani onlar duvardan Davud'un ibadet yeri olan "mihraba" tırmanmışlardı" (es-Sad, 38/21). Çoğulu köşk ve saray anlamında kullanılır: "Cinler, Süleyman'ın istediği gibi saraylar (meharib), heykeller, havuzlar kadar büyük çanaklar ve sabit kazanlar yaparlardı" (es-Sebe; 34/13).

Mihrab, günümüzde genellikle caminin kıble duvarı oyuk şekilde inşa edilerek ve çevresi de yazı veya diğer süs unsurları ile süslenerek yapılır. Çini, mermer veya ahşaptan yapılan ve sanat değeri oldukça yüksek mihraplar vardır. Cami zemininden 15-20 cm. yüksek yapılanlarına da rastlanır.

Mihrabın camilere günümüzdeki şekliyle girmesi Emeviler devrine kadar dayanmaktadır. İlk zamanlarda, yani; Hz. Peygamber döneminde kıble, mihrab ile değil, renkli bir çizgi veya üzerinde belirli işaretler bulunan bir taş levha gibi herhangi bir işaret ile gösterilmekteydi. Emeviler devrinde camilerin ayrılmaz bir unsuru olarak dini hayata giren mihrablar, Selçuklular ve özellikle Osmanlılar zamanında yapılan taş ve çini çeşitleriyle diğer İslam ülkelerinin hiç birinde görülmeyen bir değişiklik arzetmiştir. Bilhassa Bursa'daki Yeşil Camii'nin mihrabı, Selçuklular devrinde bile rastlanmayan bir zenginlik ve ve ihtişam gösterir. Ayrıca bu caminin çinili mihrabı kendi cinsleri arasında en büyük ölçüde yapılmış olanıdır.

Mihrab süslemelerinde değişik renk ve stillerde şekillerin yanı sıra, nefis hatlarla "Âyetül-Kürsi" olarak bilinen el-Bakara suresinin 255. ayetinin yazıldığı da olur. Mihrabın hemen üzerine "Zekeriyya, Meryem'in bulunduğu mihraba her girdiğinde" anlamına gelen "Küllema dehule aleyha Zekeriyyal Mihrabe" (Alu İmran, 3/37) ayetinin yazılması alışkanlık haline gelmiştir. İslami bakımdan mihrabın çevresine böyle bir ayet veya hadis yazımı şart değilse de, cemaatin okuyarak yararlanması için mihrabla ilgili bir ayetin yazılmasında bir sakınca bulunmaz. Ancak yukarıdaki ayetin yerine, namazın şartlarından birisi olan "kıbleye yönelme"yi hatırlatan; "Ey Muhammed! Yüzünü Mescid-i Haram tarafına çevir"anlamındaki, "Fevelli vecheke şatral-Mescidi'l-Haram" ayetinin (bk. el-Bakara, 2/114,149, 150) yazıldığı da görülmektedir.

Diğer yandan mihrabın sağ üst kısmına "Allah", sol üst kısmına "Muhammed" veya üst kısma yalnız "İhlas" suresinin yazıldığı da görülür. Osmanlılarda geceleri imamın namazda görülebilmesi için mihrabın iki tarafına büyük ve yüksek bir şamdan konulmakta ve bunlara dikilen kalın mumlar geceleri yakılmaktaydı. Günümüzde petrol lambalarının veya elektriğin aydınlatmada kullanılmasıyla bu şamdanlar bazı büyük camilerde süs ve hatıra olarak korunmaktadır.

Sonuç olarak, cami ve mescidlerin iç yapılarının sade olması asıldır. Gerek duvarlarda ve gerekse mihrab süslemelerinde namaz kılanların dikkatini başka tarafa çekebilecek aşırılıklardan kaçınmak gerekir.

Şamil İA

2-)İmamın mihrab içinde durması mekruhtur. Ayakları, mihrabın dışında olunca, mihrab içine secde etmesi mekruh olmaz. (Halebi)

Mihrabı bulunmayan, hesab, yıldız gibi şeylerle de anlaşılmayan yerlerde, kıbleyi bilen, salih müslümanlara sormak lazımdır. Kafire, fasıka (açıkça günah işleyene) ve çocuklara sorulmaz. (Damad, İbn-i Âbidin)

3-)Bk. sunak

4-)i. mihrap.

Bu bilgi faydalı oldu mu ?