Müevvel Nedir

1-)MÜEVVEL



Birkaç anlama gelebilen ve anlamı ancak galib bir zan ile tespit edilen Kur'an ve Sünnet lafızlarından biri.

Kur'an ve Sünnet manalarının açık ve kapalı olmaları açısından lafızlarını iki ana gruba ayırmak mümkündür.

Manaları açık olan lafızlar, sırasıyla "zahir", "nass", "müfesser" ve "muhkem" olmak üzere dört kısma ayrılırlar. Manası kapalı olanlar da sırasıyla "hafi", "müşkil", "mücmel" ve "müteşabih" olmak üzere yine dört kısma ayrılırlar.

Manası kapalı olan lafızlardan ne kastedildiği başka bir açıklayıcıya ihtiyaç gösterir. Bunlardan bir kaç anlama gelebilen ve anlamı ancak zann-ı galip ile tesbit edilene "müevvel" denilmiştir (Ömer Nasuhi Bilmen, Hukuki İslamiyye ve Istilahatı Fıkhiyye Kamusu, İstanbul 1985, I, 20).

Kur'an ya da Sünnet lafızlarının zahir anlamlarına sarılmak asıldır. Aksi takdirde dini emir ve hükümler heva sahiplerinin elinde oyuncak durumuna düşerler. Mevcut bir delilden dolayı zahir anlamları kabul edilemeyecek nasslar ancak te'vil edilir ve yakın muhtemel manalardan birine yorumlanırlar.

Feri meselelerin çoğunda te'vile başvurulabileceği konusunda alimler ittifak etmişlerdir. Ancak inançla ilgili meselelerde ve özellikle Allah'ın sıfatları ile ilgili olarak te'vile gidilip gidilemeyeceği konusunda üç görüş vardır:

a- Lafızları zahirleri üzere kabul edip, Allah hakkında kullanılan bu nassların yaratıklar hakkında kullanılanlarla aynı anlamda kullanıldıklarını söyleyen görüş. Bu görüşe sahip olanlar Müşebbihe -Allah'ı yaratıklara benzetenler- olarak adlandırılırlar.

b- Lafızları zahirleri üzere kabul edip yaratıklar hakkında kullanılanlarla anlam bakımından bir ayniliğin sözkonusu olmadığını söyleyen görüş. Selef alimleri ve müctehid imamlar bu görüştedir.

c- Bu lafızların zahirleri üzere kabul edilmeyip muhtemel anlamlarından birine te'vil edilirler görüşü. Müteahhir Kelamcılar bu yolu benimsemişlerdir. İmam el-Cüveyni, Gazzali ve Fahruddin er-Razi gibi meşhur alimler, başlangıçta müteahhir kelamcıların yolunu izlemişlerse de sonradan bu yolun hatalı olduğunu anlamış ve selefin yoluna dönmüşlerdir (Muhammed eş-Şevkani, İrşadu'l-Fuhul, Mısır 1937, s. 176-177).

M.Sait ŞİMŞEK

Bu bilgi faydalı oldu mu ?