Nüfus Nedir
Nüfus Nedir ? Nüfus Ne demek ?
1-)Alm. Bevölkerung (f), Einwohner (pl.), Fr. Population (f), habitants (pl.), İng. Population, inhabitants. Bir ülke, bölge veya bir şehirde yaşayan insanların toplamı. Toplum halinde yaşayan insanlar, miktarları ile ilgilenip zaman zaman sayımlar yapmışlardır. Eski Çin ve Roma’da yapıldığı bilinen ilk sayımın, askerlik ve vergi toplamak için olduğu belirtilmektedir. Vergi vermemek askere gitmemek isteyen halk, bu sayımları hiç hoş karşılamazdı.
Hazret-i Muhammed sallallahü aleyhi ve sellem Mekke’den Medine’ye hicret ettiği zaman Medine’de mevcut olan Müslümanların nüfus sayımını yaptırarak, bir defter tutturdu. O zaman Medine’de bulunan bütün Müslümanların sayısının 1500 olduğu tespit edildi. Bu durum, Hicretin birinci yılının önemli hadiseleri içinde yer alarak, İslam tarihinde ise ilk nüfus sayımı olarak tarihe geçti.
Nüfus ve nüfus hareketlerinin ilmi olarak incelenmesi, güvenilir istatistiklerin yapılmağa başlamasından sonra mümkün olabilmiştir. Bu bakımdan 18. yüzyıl öncesine ait güvenilebilir nüfus rakamları azdır.
Osmanlılarda ilk sayım, İkinci Sultan Selim Han (1566-1574) döneminde, Amerika’da 1790’da, İngiltere’de 1801’de yapılmıştır. Osmanlılarda daha sonraki yıllarda, Sultan İkinci Mahmud Han döneminde, 1826-1828 yıllarında nüfus sayımı yapılmak istenmiş fakat netice alınamamıştır. 1844 yılında askeri gaye ile 1854’te vergi tesbiti için sayım yapılmışsa da çalışmalar yarıda kalmıştır. 1856’da Anadolu ve Suriye’de, 1874’te Tuna vilayetlerinde sayım yapılmıştır. 1878’de Nüfus Sicili Nizamnamesiyle nüfus müdürlükleri kurulmuş böylece ölüm, doğum ve yer değiştirmelerin kaydı yapılmağa başlanmıştır.
Cumhuriyet döneminde ilk sayım 1927’de, ikincisi 1935’te yapıldı. Bundan sonra her beş yılda bir, Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsünce nüfus sayımları hazırlanır, yönetilir ve değerlendirilir. Askeri, sosyal, ekonomik meselelerin her hususta açığa çıkmasında çok faydalı olan sayımlar, daha önceden ilan edilen belli günlerde, sokağa çıkma yasağı konularak yapılmaktadır. Birinci Dünya Harbi veİstiklal Savaşından sonra 12.500.000 olan nüfus, 1990 sayımına göre 56.473.035’e yükselmiştir. Doğum sayısının ölüme göre fazla olması Romanya, Yugoslavya ve Bulgaristan’dan gelen göçmenler 1939’da Hatay’ın Türkiye’ye katılması, nüfus artışının sebepleridir.
Memleketimizde nüfus dağılışı, yüzey şekillerine ve iklim şartlarına bağlıdır. En kalabalık yerler, bol yağış alan ılık kıyı bölgeleriyle verimli ovalardır. Nüfus yoğunluğu olarak, Karadeniz kıyıları çok kalabalıktır. Bu kıyıların doğusunda, kilometrekareye düşen kır nüfusu 100’ü geçer. Kuzey Anadolu’nun diğer yerleşme alanları; akarsu havzaları (Kızılırmak, Yeşilırmak), verimli ovalar (Kastamonu, Bolu, Düzce ovaları) ve Zonguldak kömür havzasıdır.
Batı Anadolu’da nüfus yoğunluğu, Türkiye ortalamasının üstündedir. Ovalardaki yoğunluk, dağlık alanlara oranla daha fazladır. Batının en önemli yerleşme alanları Gediz, Menderes, Adapazarı, Bursa ovalarıyla İzmit ve Edremit körfezi kıyılarıdır.
Güney Anadolu, Kuzey ve Batı Anadolu’ya oranla daha tenhadır. Burada en kalabalık yerler Adana ve Antalya ovalarıyla, Hatay ve Gaziantep yöresidir. Step alanlarla kaplı İç Anadolu’da; nüfus yoğunluğu düşüktür. Yüzey şekillerinin tesir ettiği nüfus yoğunluğu, geniş alanlarda kilometrekarede 10’un altına düşer. Böyle olmakla birlikte, Sultan ve Erciyes dağlarının eteklerinde önemli bir artış gösterir.
Doğu Anadolu’nun Iğdır, Erzincan, Elazığ ve Malatya ovaları nispeten daha kalabalık olmakla birlikte, dağlık alanlarda yoğunluk azalır.
Güneydoğu Anadolu’da, özellikle yeterli yağışlar alan Güneydoğu Torosların eteğinde, Mardin-Siirt dağ eşiğinde nüfus yoğunluğu yüksektir; ancak, güneye doğru inildikçe, fazla kuraklık sebebiyle tenhalaşmağa başlar. Şehirleşme hareketi, sınırlı olmakla beraber, özellikle İkinci Dünya Savaşından sonra gelişmeye başlamıştır. Şehrin bir ölçüde çekiciliği, teknolojik gelişme, yeterli tarım topraklarının sınırlı olması bu akımın belli başlı sebepleridir.
Türkiye nüfusunun 33.326.351’i (% 59’u) şehirlerde, 23.146.684’ü (% 41’i) köylerde yaşar. Şehirleşme hızı fazla olup, 1927’de % 22,3 olan şehir nüfusu 1955’te% 30’a, 1965’te % 37,9’a 1980’de % 43,9’a 1990’da % 59’a yükselmiştir. 1990 nüfus sayımına göre nüfusu 500 bini geçen illerin sayısı 39’dur. Nüfusu en fazla olan il (7.309.190), İstanbul en az olan ise Bayburt’tur (107.330).
Dünyada, kaç milyar insanın nerelerde yaşadığı merak konusudur. Fakat bugüne kadar bazı yerlerde nüfus sayımlarının yapılmaması, bazılarında (demir perde devletleri) kesin neticelerin bilinmemesi, bu işle uğraşan kurumları kat’i neticeye vardıramamaktadır. Amerika Birleşik Devletlerindeki Census-Bureau (nüfus sayımı) kurumunun verdiği bilgiye göre, dünyadaki nüfus artış oranında, son yıllarda, eskiye göre bir gerileme vardır. Birleşmiş Milletlerin dünya çapında aldıkları nüfus sayım neticelerine göre, 1990 dünya nüfusu 5.352.000.000. ABD’nin Washington şehrinde Environmental Fund (Çevre Fonu) Enstitüsünde yapılan hesaplara göre, dünyada her saniyede 2,5 kişi doğuyor.
Nüfus yoğunluğu: Bir ülkenin nüfusunun yüz ölçümüne bölünmesiyle elde edilen ortalama rakam. Bu yoğunluk, kilometre kareye düşen kişi sayısı olarak hesaplanır. Türkiye’nin 1990 yılı sayımına göre nüfusu 56.473.035’tir. Buna göre, gerçek alanı (göller dışında) esas alındığında kilometrekareye 73 kişi düşmektedir. Yalnız birçok yerleşme merkezinde yoğunluk, ortalamadan yüksek, yerleşmeye elverişsiz yerlerde(Tuz Gölünün güneyinde olduğu gibi) kilometrekareye beş kişi düşer.
Ülkelerin yüzölçümleri umumiyetle sabit fakat nüfus toplamları her yıl değişip, belli zamanlarda yapılan sayımlarla tesbit edildiğinden, nüfus yoğunluğu devamlı değişir. Bütün dünya devletlerinde, yerleşim yerlerinin durumuna göre nüfus yoğunlukları, farklılık gösterir. Çöller, verimi olmayan araziler, nüfus yoğunluğu bakımından düşük yerlerdir.
Yıllara Göre Toplam Dünya Nüfusu
1650 : 545.000.000
1750 : 728.000.000
1800 : 906.000.000
1900 : 1.608.000.000
1920 : 1.681.000.000
1930 : 2.015.000.000
1940 : 2.249.000.000
1950 : 2.509.000.000
1960 : 3.010.000.000
1965 : 3.295.000.000
1970 : 3.610.000.000
1975 : 3.967.000.000
1981 : 4.437.000.000
1986 : 4.917.000.000
1990 : 5.325.000.000
2000 (Tahminen) : 6.214.000.000
Cumhuriyetin ilanından sonra, Türkiye genelinde yapılan nüfus sayımları ve artış oranları:
Yıl : Nüfus : Artış oranı (binde)
1927 : 13.648.270 : 21,10
1935 : 16.258.018 : 21,10
1940 : 17.820.950 : 18,01
1945 : 18.790.174 : 10,59
1950 : 20.947.188 : 21,73
1955 : 24.064.763 : 27,75
1960 : 27.754.820 : 28,53
1965 : 31.391.421 : 24,62
1970 : 35.605.176 : 25,19
1975 : 40.347.719 : 25,00
1980 : 44.736.957 : 20,65
1985 : 50.664.458 : 24,88
1990 : 56.473.035 : 21,71
Dünyanın en büyük şehirlerinden bazıları
Adı : Ülkesi : Nüfusu
Şangay : Çin : 13.341.896
Tokyo : Japonya : 11.885.000
Pekin : Çin : 10.819.407
Seul : Kore : 10.726.000
Paris : Fransa : 10.210.059
Mexico : Meksika : 9.815.901
Moskova : Rusya Federasyonu : 8.769.000
Tahran : İran : 8.712.087
New York : ABD : 7.369.454
İstanbul : Türkiye : 7.309.190
Londra : İngiltere : 6.735.400
Kahire : Mısır : 6.052.836
Karaçi : Pakistan : 5.208.132
Dünya devletlerinden bazılarının nüfus yoğunlukları
Devletin adı : Nüfus yoğunluğu (km2ye) (1992)
Afganistan : 27,7
Almanya : 224,9
ABD : 26,8
Arjantin : 93,7
Belçika : 328,3
Brezilya : 17,8
Bulgaristan : 81,0
Cezayir : 11,1
Çek Cumhuriyeti : 122,0
Çin : 121,8
Danimarka : 119,9
Endonezya : 96,3
Fas : 57,2
Finlandiya : 16,5
Fransa : 105,3
Hindistan : 281,1
Hollanda : 446,8
Irak : 43,3
İngiltere : 235,8
İran : 36,4
İspanya : 77,4
İsrail : 253,1
İsviçre : 167,4
İtalya : 189,7
Japonya : 328,3
Kanada : 3,0
Kuzey Kıbrıs Türk Cum. : 50,4
Libya : 2,5
Lübnan : 274,0
Macaristan : 110,7
Mısır : 56,1
Norveç : 13,2
Pakistan : 147,9
Polonya : 122,9
Portekiz : 106,5
Romanya : 98,2
Suriye : 69,9
Suudi Arabistan : 6,8
Tunus : 54,4
Türkiye : 75,2
Ürdün : 40,9
Yunanistan : 78,0
Genellikle doğu ülkelerinde nüfus artış oranı yüksek olduğu halde, batı ülkelerinde düşüktür. Batıda hiç çocuk sahibi olmayan veya tek çocuk sahibi olan çok sayıda aile mevcuttur. İki çocuklu, özellikle üç ve daha çok çocuklu aile sayısı oldukça azdır. Bazı ülkelerde devlet üçüncü çocuğa bakmayı taahhüt etmektedir. Uzmanlar Avrupa ülkelerinde nüfus artış hızı bu tempoda kalırsa 60 sene sonra Avrupada nüfusun oldukça azalacağına işaret etmektedirler.
Sayım yıllarına göre il nüfusları
: 1940 : 1950 : 1960 : 1970 : 1975 : 1980 : 1985 : 1990
Adana : 375.777 : 508.518 : 760.803 : 1.035.377 : 1.240.475 : 1.467.346 : 1.725.940 : 1.934.907
Adıyaman : – : – : 233.717 : 303.511 : 346.892 : 368.780 : 430.728 : 513.131
A.Karahisar : 316.034 : 372.273 : 459.115 : 542.111 : 579.171 : 598.462 : 666.978 : 739.223
Ağrı : 121.477 : 155.455 : 215.118 : 290.311 : 330.201 : 369.272 : 421.131 : 437.093
Amasya : 136.029 : 163.029 : 163.669 : 257.281 : 322.806 : 337.955 : 358.289 : 357.191
Ankara : 602.965 : 819.693 : 1.321.380 : 2.041.658 : 2.585.293 : 3.196.460 : 2.909.946 : 3.236.626
Antalya : 256.366 : 311.442 : 416.130 : 577.334 : 669.357 : 753.596 : 891.149 : 1.132.211
Artvin : 153.273 : 174.977 : 196.301 : 225.869 : 228.026 : 227.906 : 226.338 : 212.833
Aydın : 281.784 : 335.663 : 467.341 : 564.802 : 609.869 : 651.526 : 743.643 : 824.816
Balıkesir : 482.827 : 563.221 : 670.669 : 749.669 : 789.889 : 851.381 : 910.282 : 973.314
Bilecik : 127.977 : 137.030 : 145.699 : 138.856 : 137.108 : 147.702 : 160.909 : 175.526
Bingöl : 70.328 : 131.364 : 177.951 : 209.107 : 210.804 : 228.452 : 243.315 : 250.966
Bingöl : 70.328 : 131.364 : 177.951 : 209.107 : 210.804 : 228.452 : 243.315 : 250.966
Bitlis : 68.825 : 88.634 : 128.966 : 185.473 : 219.705 : 258.247 : 301.829 : 330.115
Bolu : 257.393 : 303.111 : 353.004 : 403.766 : 428.704 : 473.168 : 504.778 : 536.869
Burdur : 119.498 : 136.555 : 179.514 : 210.335 : 221.993 : 236.526 : 248.002 : 254.899
Bursa : 461.648 : 545.919 : 693.894 : 847.884 : 961.005 : 1.161.553 : 1.324.015 : 1.603.317
Çanakkale : 304.588 : 289.429 : 337.610 : 360.764 : 369.385 : 401.363 : 417.121 : 432.263
Çankırı : 183.782 : 217.188 : 241.452 : 261.367 : 265.468 : 258.467 : 264.850 : 279.129
Çorum : 302.745 : 341.353 : 446.389 : 518.366 : 547.580 : 570.518 : 598.695 : 609.863
Denizli : 285.225 : 340.277 : 425.449 : 511.160 : 561.819 : 601.492 : 667.478 : 750.882
Diyarbakır : 257.321 : 293.738 : 401.884 : 581.208 : 651.233 : 770.763 : 934.505 : 1.094.996
Edirne : 251.373 : 221.268 : 276.479 : 316.425 : 340.732 : 361.888 : 389.638 : 404.599
Elazığ : 190.366 : 213.330 : 378.332 : 379.915 : 417.924 : 428.687 : 483.715 : 498.225
Erzincan : 158.498 : 197.770 : 243.005 : 276.122 : 283.683 : 298.186 : 300.072 : 299.251
Erzurum : 371.394 : 461.090 : 568.864 : 684.951 : 746.666 : 802.288 : 856.175 : 848.201
Eskişehir : 206.794 : 276.164 : 368.827 : 459.367 : 495.563 : 543.753 : 597.104 : 641.057
Gaziantep : 306.906 : 328.343 : 434.579 : 606.540 : 716.447 : 807.093 : 966.918 : 1.140.594
Giresun : 279.236 : 299.555 : 381.453 : 451.679 : 463.587 : 478.389 : 499.809 : 499.087
Gümüşhane : 181.290 : 203.994 : 243.115 : 282.238 : 293.673 : 278.063 : 176.835 : 169.375
Hakkari : 36.446 : 44.207 : 67.766 : 102.312 : 126.036 : 177.936 : 138.707 : 172.479
Hatay : 246.138 : 296.799 : 441.209 : 591.064 : 744.113 : 863.645 : 1.002.252 : 1.109.754
Isparta : 171.751 : 186.316 : 242.352 : 300.029 : 322.685 : 356.826 : 382.844 : 434.771
İçel : 257.709 : 317.929 : 444.523 : 590.943 : 714.817 : 842.817 : 1.034.085 : 1.266.995
İstanbul : 991.237 : 1.166.477 : 1.882.092 : 3.019.032 : 3.904.588 : 4.870.747 : 5.842.985 : 7.309.190
İzmir : 640.107 : 768.411 : 1.063.490 : 1.427.173 : 1.673.966 : 1.968.614 : 2.317.829 : 2.694.770
Kars : 356.534 : 410.236 : 543.600 : 660.018 : 707.398 : 701.196 : 722.431 : 349.437
Kastamonu : 369.847 : 412.016 : 433.620 : 446.601 : 437.782 : 448.363 : 450.353 : 423.611
Kayseri : 342.969 : 403.861 : 480.387 : 598.693 : 678.654 : 768.413 : 864.060 : 943.484
Kırklareli : 256.353 : 191.376 : 241.131 : 268.224 : 268.399 : 281.412 : 297.098 : 309.512
Kırşehir : 149.518 : 181.899 : 175.749 : 214.932 : 232.853 : 240.108 : 260.592 : 256.862
Kocaeli : 375.530 : 474.644 : 297.463 : 385.408 : 477.736 : 591.848 : 742.245 : 936.163
Konya : 620.936 : 741.026 : 982.422 : 1.280.239 : 1.422.461 : 1.560.968 : 1.560.375 : 1.750.303
Kütahya : 359.890 : 422.815 : 367.753 : 439.967 : 469.721 : 498.660 : 545.217 : 578.020
Malatya : 418.473 : 483.568 : 394.172 : 510.979 : 574.558 : 609.452 : 665.809 : 702.055
Manisa : 455.812 : 520.091 : 657.104 : 805.650 : 872.375 : 940.408 : 1.048.297 : 1.154.418
Maraş : 202.073 : 288.843 : 389.857 : 528.982 : 640.972 : 743.465 : 840.044 : 892.952
Mardin : 252.505 : 269.490 : 353.411 : 453.092 : 519.687 : 568.039 : 490.044 : 557.727
Muğla : 211.445 : 241.640 : 299.611 : 368.776 : 400.796 : 436.959 : 486.066 : 562.83Cbr>
Muş : 73.939 : 107.286 : 167.633 : 234.250 : 267.203 : 298.757 : 339.492 : 376.543
Nevşehir : – : – : 187.398 : 229.830 : 249.308 : 254.849 : 277.693 : 289.53Cbr>
Niğde : 275.443 : 331.470 : 322.917 : 408.441 : 463.121 : 506.614 : 287.997 : 305.861
Ordu : 305.017 : 373.017 : 469.379 : 608.721 : 664.290 : 717.977 : 766.348 : 830.105
Rize : 172.764 : 181.512 : 248.930 : 315.700 : 336.278 : 359.199 : 374.206 : 348.776
Sakarya : – : – : 361.992 : 459.052 : 495.195 : 551.116 : 610.500 : 683.061
Samsun : 363.384 : 475.660 : 654.602 : 821.183 : 906.381 : 998.417 : 1.106.219 : 1.158.400
Siirt : 146.522 : 156.703 : 232.243 : 320.684 : 380.103 : 445.486 : 228.681 : 243.435
Sinop : 190.844 : 225.621 : 249.730 : 265.655 : 267.605 : 276.445 : 280.140 : 265.153
Sivas : 468.243 : 542.004 : 669.922 : 731.921 : 739.898 : 749.655 : 771.555 : 767.481
Tekirdağ : – : – : – : – : 319.987 : 363.017 : 402.721 : 468.842
Tokat : 317.919 : 388.923 : 437.590 : 540.855 : 599.166 : 623.300 : 679.638 : 719.251
Trabzon : 390.733 : 420.279 : 532.999 : 659.120 : 719.008 : 725.942 : 786.194 : 795.849
Tunceli : 94.639 : 105.759 : 140.068 : 157.293 : 164.591 : 157.236 : 150.139 : 133.143
Urfa : 245.398 : 298.394 : 401.919 : 538.131 : 597.277 : 607.425 : 795.034 : 1.001.455
Uşak : – : – : 184.733 : 207.512 : 230.381 : 245.778 : 271.261 : 290.283
Van : 112.975 : 145.944 : 211.034 : 325.763 : 386.314 : 471.019 : 547.216 : 637.433
Yozgat : 276.611 : 324.469 : 402.400 : 464.410 : 500.371 : 499.410 : 545.301 : 579.150
Zonguldak : 349.783 : 426.684 : 569.059 : 743.654 : 846.617 : 972.856 : 1.044.945 : 867.726
Aksaray : – : – : – : – : – : – : 303.144 : 326.399
Bayburt : – : – : – : – : – : – : 109.260 : 107.330
Karaman : – : – : – : – : – : – : 208.959 : 217.536
Kırıkkale : – : – : – : – : – : – : 365.258 : 349.396
Batman : – : – : – : – : – : – : 285.423 : 344.669
Şırnak : – : – : – : – : – : – : 215.614 : 262.006
Bartın : – : – : – : – : – : – : – : 205.834
Ardahan : – : – : – : – : – : – : – : 170.117
Iğdır : – : – : – : – : – : – : – : 142.601
2-)(Populatıon) Bir
şehir, bölge, ülke veya benzeri bir başka yerleşim biriminde yaşayan insan
sayısı. Nüfusun üzerinde barındığı yerleşim biriminin yüzölçümüne oranına, yahut
bir bölgede kilometrekare başına düşen insan sayısına nüfus yoğunluğu; nüfusun
her yıl gösterdiği yüzde değişime nüfus artış hızı; ölüm oranının düşmesi veya
doğum oranının artması sonucu nüfus artış hızının çok yüksek olması dolayısıyla
nüfusun kısa sürede katlanarak artmasına nüfus patlaması; genellikle 1565 yaş
kategorisinde bulunan ve üretim faaliyetinde aktif olarak yeralabilecek,
çalışmaya ve üretmeye gücü yeten insanlardan oluşan nüfusa aktif nüfus; söz
konusu yaş kategorisi dışında kalan, henüz üretme çağına gelmemiş küçük
yaştaki İnsanlar ile çalışma ve üretme yeteneğini yitirmiş insanlardan oluşan
nüfusa aktif olmayan nüfus; bir kişinin beslemek zorunda olduğu ortalama kişi
sayısına nüfusun bağımlılık katsayısı; fazla nüfusun milli gelirdeki artışı
eriteceği, dolayısıyla kalkınmayı engelleyeceği gerekçesiyle nüfus artış
hızının düşürülmesi ve çocuk sayısının belirli bir sayıyı aşmaması yönünde
yürütülen sosyal, iktisadi, ve kültürel faaliyetlere de nüfus planlaması veya
aile planlaması
denir.
3-)Kişi.
4-)Bir ülkede, bir bölgede, bir evde belirli bir anda yaşayanların oluşturduğu toplam sayı.
5-)Ortak bir özellik gösteren kimselerin bütünü.
6-)Yeryüzünde, sınırları belli geniş ya da küçük bir bölgede insanların toplam sayısı.
7-)Bk. yığılım
Bu bilgi faydalı oldu mu ?
- kişi sayısına Nüfus denir.
- Pew'in anketinden çıkan ilginç bir sonuç da Obama'nın en çok destek gördüğü Nüfus kitlesi olan kadınlar arasında da şimdi iki adayın eşit desteğe sahip olduğunun görülmesi oldu.
- Güney Afrika'da beyazlar siyahlardan 6 kat zengin Güney Afrika'da yapılan son Nüfus sayımı, ülkede siyahlar ve beyazlar arasındaki gelir dağılımı eşitsizliğinin sürdüğünü ve beyazların 6 kat zengin olduğunu gösterdi.
Sizde içinde Nüfus kelimesi geçen bir şeyler paylaşın !