Olağanüstü Hal Nedir

1-)Alm. Ausnahmezustand, Fr. état de siège, İng. State of emergency. Devletin ve hükümetin normal idari yetkileri ve hukuki tedbirleri kullanarak alt edemediği büyük güçlüklerin ortaya çıkması durumunda başvurulan olağanüstü idare usullerinden biri. Tabii afet, tehlikeli salgın hastalık, ağır ekonomik bunalım, kamu düzenini ciddi biçimde bozan yaygın şiddet olayları gibi durumlarda olağanüstü hal uygulamasına gidilir.

1982 Anayasasında olağanüstü idare usulleri başlıca iki ana başlık altında toplanmıştır. Olağanüstü hallerle sıkıyönetim, seferberlik ve savaş hali. Sıkıyönetim idaresinde, askeri güç ve otoriteler sivil güçlerin yerini aldığı halde, olağanüstü hal uygulamasında yetkiler yine sivil makamların elinde kalır.

Olağanüstü hal Cumhurbaşkanı başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulu tarafından yurdun tamamında, bir veya birkaç bölgesinde müddeti altı ayı geçmemek üzere ilan edilir. Bu karar TBMM’nin onayına sunulur. Meclis bu kararı onaylamama yetkisine sahip olduğu gibi, olağanüstü hal süresini değiştirebilir. Bakanlar Kurulunun isteği üzerine her defasında dört ayı geçmemek üzere olağanüstü hal idaresini uzatabilir veya kaldırabilir. Olağanüstü hal ilanıyla hak ve hürriyetlerin kullanılması kısmen veya tamamen durdurulabilir. Bunlar için Anayasada bildirilen esaslara aykırı tedbirler alınabilir. Ancak bunların hepsinin Milletlerarası hukuktan doğan yükümlülükleri çiğnenmemesi ve durumun gerektirdiği ölçüyü aşmaması da gerekir. Olağanüstü halde Cumhurbaşkanının başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulu durumun gerektirdiği bütün tedbirleri kanun hükmünde kararnameler biçiminde Resmi Gazete’de yayınladıktan sonra TBMM’nin onayına sunar. TBMM tatildeyse toplantıya çağrılır. Kararın onaylanmaması durumunda olağanüstü hal rejimi yürürlükten kalkar. TBMM olağanüstü hal süresini kısaltma yoluna da gidebilir.

Olağanüstü hal durumunda kanun kurumları arasındaki koordinasyon başbakanlıkça veya başbakanın vazifelendireceği bakanlıkça sağlanır. Bu maksatla Olağanüstü hal ilanına yol açan konuyla ilgili bakanlıkların temsilcilerinden teşekkül eden bir Olağanüstü Hal Koordinasyon Kurulu meydana getirilir. Olağanüstü hal uygulamalarında görev ve yetki bölge veya il valilerine aittir. Bir bölge valisine bağlı birden çok ilde olağanüstü hal ilan edilmişse bölge valisi yetkili ve sorumludur. 10 Temmuz 1987 tarihli Olağanüstü Hal Bölge Valiliği Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile Bingöl, Diyarbakır, Elazığ, Hakkari, Mardin, Siirt, Tunceli ve Van illerini sorumluluk alanına alan ve İçişleri Bakanına bağlı olarak vazife yapan bir Olağanüstü Hal Bölge Valiliği kuruldu. Bu illerde olağanüstü hal uygulaması halen devam etmektedir (Şubat-1994). Bölge valisinin veya il valilerinin Olağanüstü Hal Kanunu’nun kendilerine tanıdığı yetkilere dayanarak yapacakları idari işlere karşı açılacak davalarda yürütmenin durdurulması kararı verilemez.

1983 tarih ve 2935 sayılı Olağanüstü Hal Kanunu’nun 8. maddesine göre tabii afet veya tehlikeli salgın hastalıklar sebebiyle olağanüstü hal ilan edilen bölgelerde vali ve kaymakamlar 18-60 yaşlar arasındaki erkekler için çalışma yükümlülüğü, gerektiğinde para ve mal yükümlülüğü koyabilirler. Ağır ekonomik bunalım sebebiyle olağanüstü hal ilan edilmişse, Bakanlar Kurulu kanun hükmünde kararnamelerle ekonomi ve çalışma düzeniyle ilgili her türlü tedbiri alabilir, yükümlülükler koyabilir. Şiddet hareketleri sebebiyle ilan edilen olağanüstü hal durumunda idari organlar sıkıyönetim komutanınınkine benzer geniş yetkiler kullanır. Olağanüstü hal boyunca Cumhurbaşkanının başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulu, olağanüstü halin gerekli kıldığı konularda Kanun Hükmünde Kararname çıkarabilir. Bu Kanun Hükmünde Kararnamelere karşı dava açılamaz.

2-)(E5ctraordınary
Sıtuatıon) Savaş, se­ferberlik, doğal afetler veya özellikle ülke bütünlüğünü
tehdit eden ideolojik örgütlenme ve çeşitliliğin arttığı durumlarda, sıkıyönetime
benzer biçimde, bazı hak ve özgürlüklerin kul­lanımının sınırlanarak, güvenlik
güçlerinin yetkilerinin artırıl­masını öngören yönetim biçimi. Bkz.
sıkıyönetim.

3-)Sıkıyönetimden önce, sonra veya bundan tamamen bağımsız olarak kanunla belirtilen olağanüstü yetkilerin sivil yönetime verilmesi ve kullanılması durumu.

Bu bilgi faydalı oldu mu ?