Seccade Nedir

1-)Alm. Gebetsteppich (m), Fr. Tapis (m) de priére, İng. Prayer rug. Üzerinde secdeye varılan, yani namaz kılmakta kullanılan küçük halı, kilim cinsinden sergi. Seccade, Arapça “secde” kelimesinden türemiştir. Lügatte çok secde yapan veya secde yapılan yer manasınadır.

Müslümanların namaz kılmak için yere serdikleri, yolculukta yanlarında bulundurdukları halı, kilim cinsinden veya hayvan postundan yapılmış sergi; ayrıca iş yerlerinde bulundurdukları tahtadan, hasırdan yapılmış namazlıklara da bu isim verilir.

Seccade, Müslümanların bütün sanat kollarında en güzel misallerini verdikleri dönemlerde, dokuma sanatında önemli bir yer tutmuştur. Bilhassa 15. yüzyıldan sonra, paha biçilmez güzellikte seccadeler dokunmuştur. Dünyanın en eski üç seccadesi halen İstanbul Türk veİslam Eserleri Müzesinde saklanmakta olup, Konya Alaeddin Camiinden getirilmiştir.

Seccade sanatı, Türk, İran ve Hint dokuma sanatında ayrı ayrı karakter göstermiştir. Bunun yanında belli dönemlerde ve belli bölgelerde dokunan seccadeler arasında ortak özelliklere rastlamak mümkündür. Bunlar Uşak bölgesi seccadeleri, Konya ve Bergama bölgeleri seccadeleri, Kula seccadeleri, Kırşehir, Gördes, Ladik bölgeleri seccadeleri gibi. Doğuda Siirt ve Van bölgesinde yapılan kıl seccadeler de meşhurdur. Anadolu dışındaİran, Kafkas, Semerkand, Buhara, Afganistan ve Belucistan seccade yapılan önemli yerlerdir.

İslamiyette esas olan temizliktir. Kalben temiz, bedenen temiz bir Müslüman, ibadetini istediği temiz bir yerde yapabilir. Namazı seccade üzerinde kılmak mecburiyeti de yoktur. Yüzyıllardır namaza ayrı bir hürmet gösteren atalarımız, temizliği kat’i olarak bilinen seccadeler üzerinde namazlarını kılmayı adet haline getirmişlerdir. Binbir emek ve göz nuru ile dokunan ve işlenen seccadeler halen Anadolu’daki genç kızların sandıklarına koydukları ilk çeyizleridir. Yine eskiden damada hazırlanan bohçanın ilk konan eşyasıdır.

Seccadeler namaz kılanın dikkatini dağıtmaması, kalbini meşgul etmemesi için çok süslü yapılmazlar. Yere serildikleri için üstlerine ayet-i kerime, hadis-i şerif, kabe ve cami resimleri konmaz. Muteber din kitapları bunların uygun olmadıklarını, böyle yapılmasına izin verilmediğini bildirmektedir.

2-)SECCADE



Üzerinde namaz kılınan, secdeye varılan yaygı. Kumaş, halı, hayvan postu, hasır vb. şeylerden yapılır. Seccadenin imal edildiği madde bizatihi, haram veya mekruh olmamalıdır. Genellikle bir kişinin rahatça namaz kılabileceği büyüklüktedir. İslam'ın ilk dönemlerinde bu isme rastlanmaz. Ancak, kelimenin karşıladığı anlamda namaz kılmak için değişik şeylerin kullanıldığı bilinmektedir. Hadislerde, Rasulüllah (s.a.s)'in Mescid-i Nebi'de, yağmurlu zamanlarda namaz kılarken çamurlaşmış toprak üzerine secde ettiği rivayet edilmektedir (Buhari, Ezan, 135). Yer yüzünde kirletilerek pislenmemiş her yer namaz kılmaya elverişlidir. Bir hadis-i şerifte Rasulüllah (s.a.s) şöyle buyurmaktadır: "Yer yüzü benim için mescid ve temiz kılınmıştır" (Buhari, Salat, 56). Bunun yanında şiddetli sıcaktan korunmak için Ashabın elbiseleri ve sarıkları üzerine secde ettikleri rivayet edilmektedir (Nesai, Tatbik, 59; Buhari, Solat, 23). Enes b. Malik, yerdeki yatağın üzerine namaz kılmış ve Rasulüllah (s.a.s) ile namaz kılarken aralarından birinin elbisesi üzerine secde ettiğini söylemiştir (Buhari, Salat, 22). Ayrıca, Rasulüllah (s.a.s)'in hasır üzerinde namaz kıldığı da rivayet edilmektedir (Buhari, Salat, 207; Ebu Davud Salat, 91). Buhari'deki bir hadiste de (Salat, 21), Rasulüllah (s.a.s)'in bir "humra" üzerine secde ettiği rivayet edilmektedir. Buradan hasır ile humranın aynı şeylerden yapılmış olmaları yanında ebad bakımından birbirinden farklı oldukları anlaşılmaktadır. Hasır, en az seccade büyüklüğünde, humra ise, secde edilecek kadar büyüklüktedir (İbnül-Esir, en-Nihaye fi Ğaribul-Hadis, Beyrut 1979, II, 77). Cabir (r.a) ve Ebu Sa'id (r.a) gemide namazlarını hasır üzerinde kılarlardı (Buhari, aynı bab). Muğire b. Şu'be tarafından rivayet edilen bir hadiste de: "Rasulüllah (s.a.s)'in hasır ve tabaklanmış hayvan postu üzerine namaz kıldığı" (Ebu Davud, Salat, 92) söylenmektedir. Bu rivayetlerden özel bir şekil kazanmamakla birlikte, Rasulüllah (s.a.s) zamanında namaz kılmak için seccadelerin kullanılmış olduğu anlaşılmaktadır. Rasulüllah (s.a.s)'in hurma yapraklarından örülmüş hasır üzerine namaz kıldığı hadisinin, hasır vb. yaygıların üzerinde namaz kılmanın cevazına delalet ettiği söylenmektedir. Seleften bir grup, secdenin yeni topraktan başka bir şey üzerine yapılmasının mekruh olduğunu kabul etmişler, diğer bazıları da bitkilerden mamul her şeyin üzerine secde etmenin caiz olduğunu söylemişlerdir (Ebu Davud, Tercüme ve Şerhi, İstanbul 1981, I, 429 not: I).

Seccade, İslam dünyasının her tarafında namaz kılmak için kullanıla gelmektedir. Mescid-i Haram'a namaz kılmaya gidenler genellikle seccadelerini yanlarında getirir ve namazın bitiminde tekrar katlayarak evlerine götürürlerdi. Namazdan sonra seccadelerin hemen kaldırılmasının sebebi, üzerine basılıp kirlenmemesi içindi. Bunun yanında üst tabakadan kimselerin seccadeleri mescidlerdeki kayyumlar tarafından muhafaza edilirdi. Fas'ta halk genellikle seccade kullanmaz. Ancak orta tabakaya mensup kişiler keçeden (labda) bir seccade üzerinde namaz kılar. Günümüzde hacıların hediye olarak getirdikleri eşyalar arasında seccadeler de yer almaktadır. Halıcılıkda seccade türü dokumaların önemli bir yeri olmuştur. Bu halı seccadeler üzerine motif olarak genellikle bir mihrap şekli çizilir ve bu, başka motiflerle zenginleştirilirdi. Zamanımıza ulaşan en eski tarihli seccadeler XI. asra ait olanlardır. Değişik bölgelerde imal edilen seccadeler birbirinden farklı sanat üsluplarına sahiptirler. Halk arasında bir de hayvan postundan yapılan seccadeler yaygın olarak kullanılmaktadır.

Ömer TELLİOĞLU

3-)Üzerinde dini yazı, hatta bir harf bulunan kağıdı, örtüyü, seccadeyi yere koymak, yere sermek tahrimen mekruhtur (Harama yakın günahtır). Bunları her ne için olursa olsun kullanmak ve yere sermek, o dini yazıya hakaret etmek ve kıymet vermemek olur. Bunları, hakaret etmek için sermek veya kullanmak küfür olur. (Abdülgani Nablüsi)

Üzerinde Kabe resmi, cami resmi veya mübarek yazılar bulunan halıları, seccadeleri yere sermek caiz değildir. Bunları zinet (süs) için duvara asmak caiz olur. (Abdülhakim-i Arvasi)

4-)Korumak, bakmak, özen göstermek, himaye etmek.

5-)Önem vermek, göz önünde bulundurmak, ayrı tutmak.

6-)Kollamak, beklemek.

7-)Bir sonuca giderken bütün ayrıntı ve etkenleri dikkate almak.

8-)Kayırmak.

9-)Bir kişinin üzerinde namaz kılabileceği büyüklükte, halı, kilim, post veya kumaştan yaygı, namazlık
Örnek:Bir zahit gibi seccadesinin üstünde, bir müddet daha şaşkın ve dalgın oturup kalıyordu. Y. K. Karaosmanoğlu

Bu bilgi faydalı oldu mu ?