Tuğ Nedir

1-)Alm. Helm-, Feder-busch; Robschweif (m), Fr. Aigrette; Crinière (f), İng. Horsetail, aigrette. Ucuna at kuyruğu bağlanmış ve tepesine altın yaldızlı top geçirilmiş mızrak. Eski Türklerde hanlık alameti olarak kullanılan tuğun sayısı hanların büyüklüğü nispetinde artıp azalırdı. Osmanlılarda tuğ; hükümdarlık, vezirlik, beylerbeylik, sancakbeylik ve daha umumi bir tabirle askeri vazife ve memuriyet alametiydi.

Tuğ, at kuyruğu kıllarından sanatkarane bir şekilde yapılırdı. Çok sayıda kıl al renge boyandıktan sonra bunun tepesine beyaz ve siyah renkte ince kıllardan yapılan saçaklı bir başlık konulurdu. Bütün bunların üzerine bakırdan altın yaldızlı büyük bir top ve bazan da onun üzerine bir hilal yerleştirilirdi. Top güneşi, hilal ayı, at kılları da güneşin ışınlarını temsil ederdi. Tuğ, mızrak şeklinde bir sırığın ucunda taşınırdı. Osmanlıların tuğları 16. yüzyılda, baş tarafında bir yaldızlı top ile üzerinde gümüş hilal bulunan (bazan hilalsiz de olabilen) bir sırığa ve topun alt kısmına takılmış uzun ve boyalı at kıllarından müteşekkildi.

Padişah tuğuna “Tuğ-ı Hümayun” denilirdi. Padişah sefere giderken Tuğ-ı Hümayunlar da beraber götürülür, bunun için de bir merasim yapılırdı. Bu merasim, 17. yüzyılın sonu ile 18. yüzyılın başı arasında şöyle yapılırdı: Padişah tuğlarından ikisinin çıkarılacağı vezir-i azam, şeyhülislam, kadıaskerler, nişancı, defterdar, yeniçeri ağası ve ileri gelen devlet adamlarına söylendikten sonra bunlar merasim elbiselerini giyerek muayyen zamanda sarayın orta kapısında beklerlerdi. Enderun’dan Tuğ-ı Hümayunun hazırlandığı haberi gelmesi üzerine önde vezir-i azam olmak üzere Babüssaadede Akağalarının oturduğu aralıkta sedire oturup beklerler, bu sırada hassa müezzinleri Sure-i Feth okumaya başlarlardı. Surenin okunması bittikten sonra davetli şeyh efendilerin birinin duasını müteakip Fatiha suresi okununca, ağalar Tuğ-ı Hümayundan ikisini çıkarırlardı. Hemen devlet erkanı kalkıp, tuğları ağaların ellerinden alırlar, derhal birinciyi sadrazamla şeyhülislam ve diğerlerini de vezirlerle kazaskerler birlikte Babüssaade önündeki muayyen yerlerine dikerlerdi. Bunun üzerine dua edilip, merasim sona ererdi.

Padişahlar 18. yüzyıldan itibaren sefere gitmediklerinden, tuğları yalnız saraya dikilirdi.

Bir sefer esnasında veziriazamın tuğlarından birisi Paşakapısı önüne ve binek taşına dikilirdi. Bu münasebetle merasim yapılıp, hafızlara Kur’an-ı kerim okutulur ve davet edilen din alimlerinin duaları arasında sadrazamın tuğu mahalline konulurdu. Padişahlar bizzat sefere gitmediği zaman sadrazam yalnız kendi tuğlarıyla hareket ederdi. Muharebe safında serdar-ı ekremin tuğları yeniçerilerin arkalarında bulunur, tuğun dibinde mehterhane ve daha arkada da sancak-ı şerif ve serdar-ı ekremlik vazifesi de olan sadrazam bulunurdu.

2-)Bazı kuşların tepelerinde bulunan uzunca tüy, sorguç.

3-)Padişahların ve vezirlerin başlarına taktıkları başlıkların ön tarafında bulunan tüy veya püskül biçimindeki süs.

4-)Eski meddahların bir simgesi. Meddahlarıntuğ diktikleri yerde kalabalık bir seyirci çepeçevre toplanırdı.

5-)Eskiden paşalara verilen at kılından yapılmış sorguç.

Bu bilgi faydalı oldu mu ?