Mescid-İ Haram Nedir

1-)yeryüzünde ilk ibadet yeri olan Kabe-i muazzamanın etrafında sonradan yapılan caminin adı. Yeryüzünün en kıymetli yeri Kabe-i muazzama ve bunun etrafındaki Mescid-i Haram denilen camidir. İslam mabedi olan camilerin en kıymetlisi, en üstünü “Kabe-i muazzama”, sonra bunun etrafındaki “Mescid- i Haram”, sonra Medine-i münevveredeki “Mescid-i Nebi”, sonra Kudüs’teki “Mescid-i Aksa”, sonra da Medine şehri yakınındaki “Kuba Mescidi”dir. (Bkz. Kabe, Mescid-i Aksa, Mescid-i Nebi, Mescid-i Kuba)

Mescid-i Haram, Arabistan’daki Mekke-i mükerreme şehrindedir. Eskiden Mekke şehri, kuzeyden güneye doğru uzanan karşılıklı iki sıra dağ arasında olup, şehrin uzunluğu üç, genişliği bir kilometre idi. Evleri kargir olup üç-dört katlıydı. Şehir ortasında “Mescid-i Haram” denilen büyük cami vardı. Mescid-i Haram’ın üstü açıktı. İstanbul camilerinin avlularında olduğu gibi, avlu etrafında üç sıra kubbe vardır. Kubbeleri beş yüz adettir. Kubbelerin altında 462 direk vardır. Direklerin 218 adedi mermer olup, yuvarlaktır. 224 adedi “Hacer-i şemis” taşından yontmadır ve altı veya sekiz köşeli ve sarı renklidir. Mescid- i Haram, dikdörtgen gibi olup, kuzey duvarı 164, güneyi 146, doğu duvarı 106, batısı 124 m uzunluğundadır. İstanbul’daki Ayasofya Camii şerifinin uzunluğu ise 77 m ve genişliği 72 metredir. Sultanahmed Camii şerifinin uzunluğu 72, genişliği 64 metredir. Mescid-i Haram’ın 19 kapısı olup, bu kapılar doğu duvarında dört, batıda üç, kuzeyde beş, güneyde yedidir. Bab-üs-Selam, Mescid-i Haram’ın doğu kapılarından olup, Bab-ı Beni Şeybe adı da verilir. Hac için gidenler Mescid-i Haram’a bu kapıdan girip çıkarlar. Yedi minaresi vardır.

Mekke ile Cidde iskelesi arası 75 km, Medine ile Cidde arası 424 km, Medine ile Bedir arası 150 kilometredir. Mekke ile Medine arasında en kısa yol 335 kilometredir. Resulullah’ın hicret buyurduğu sahil yolu 400 km idi. Mekke, denizden 360 m yüksektir.

Hazret-i Ömer zamanından önce, Mescid-i Haram’ın duvarları yoktu. Kabe’nin etrafında, bir meydancık ve sonra evler vardı. Halife Ömer radıyallahü anh, evlerin bir kısmını yıktırıp, Kabe etrafına, bir metreye yakın yükseklikte duvar çevirerek, Mescid-i Haram meydana geldi. Mescid-i Haram muhtelif zamanlarda yenilenmiştir. Bugünkü şekli, Kabe-i muazzamanın on birinci tamiri ile birlikte, on yedinci Osmanlı Padişahı Dördüncü Sultan Murad Han tarafından 1635 (H.1045)te yapılmıştır. Son zamanlarda, genişletmek bahanesiyle, o tarihi İslam eserleri yıkılıp, yok edilmekte, yalnız maddi kıymeti fazla şeyler yapılmaktadır. Kabe-i muazzamaya saygısızlık edilip, ondan daha yüksek binalar, oteller inşa edilmektedir.

Mescid-i Haram içinde bulunan kısımlardan bazıları şunlardır: Kabe-i muazzama, Makam-ı İbrahim, Metaf-ı şerif (tavaf yeri), Hatim, Hicr-i İsmail, Makam-ı Cibril, Mültezem, Minber-i şerif, Safa, Merve, Zemzem Kuyusu.

Kabe-i muazzama; Mescid-i Haram ortasında, dört köşe taştan bir oda olup, 17 m yüksekliktedir. Kuzey duvarı 8,8 m, güneyi 7 m, doğusu 11,9 m, batısı 12,8 m enindedir. Doğu ve güney duvarları arasındaki köşede “Hacerü’l-Esved” taşı vardır ve yerden bir metreden ziyade yüksektedir. Hacılar öptükleri için, çukurlaşmıştır. (Bkz. Hacerü’l-Esved)

Zemzem Kuyusu; Mescid-i Haram içinde, Hacerü’l-Esved köşesi karşısında ve köşeden sekiz m uzakta bir odada olup, taş bileziği 1,8 m yüksekliktedir. Bu odayı, Birinci Sultan Abdülhamid Han yaptırmıştır. Zemini, mermer döşeli ve duvarlara doğru meyillidir. Duvar diplerinde olukları vardır. Kuyuya su sızmayacak şekilde ustalıklı yapılmıştır. Kuyu ağzı, bu hizadan bir buçuk m kadar yüksektir. Fakat tarihin kıymetli yadigarı olan bu güzel sanat eseri 1963 (H.1383) yılında yıktırıldı. Kuyu ağzı ve birkaç metre çevresi, yeryüzünden birkaç metre aşağı indirildi. (Bkz. Zemzem)

Mescid-i Haram, Müslümanların hac yapmaları için gittikleri ve ziyaret ettikleri ibadet yerlerinden biridir (Bkz. Hac). Kabe’yi tavaf etmek, haccın farzlarından biridir. Tavaf, Mescid-i Haram içinde, Kabe-i muazzama etrafında dönmek demektir (Bkz. Tavaf). Mescid dışında dönülmez. Her tavaftan sonra, Mescid-i Haram içinde iki rekat namaz kılmak da sünnettir.

Kabe ve etrafındaki Mescid-i Haram, Müslümanların namazda kıblesidir (Bkz. Kıble). Buraya dönmeleri farzdır. Allahü tealanın kesin emridir. Peygamberimizin miracı, bir gece Mescid-i Haram’dan Kudüs’teki Mescid-i Aksa’ya götürülmesi ve oradan göklere çıkarılması suretiyle vuku bulmuştur. Bunu Allahü teala, Kur’an-ı kerimde İsra suresi birinci ayetinde mealen; “Her türlü noksanlıktan münezzeh olan O Allah’tır ki, kulunu (Muhammed aleyhisselamı) gece Mescid-i Haram’dan (Mekke’den alıp) o etrafını mübarek kıldığımız Mescid-i Aksa’ya götürdü; O’na ayetlerimizden (kudretimize delalet eden alametlerden) gösterelim diye yaptık. O, her şeyi işitir, her şeyi görür.” buyurarak haber vermektedir. Diğer bir ayet-i kerimede de mealen buyruldu ki:

Mescid-i Haram’daki Makam-ı İbrahim denilen yerde namaz kılın! Biz, İbrahim’e ve İsmail’e emrettik ki, tavaf edenler ve rüku edenler, içinde oturanlar ve secde edenler için benim beytimi (evimi) temizleyin! (Bakara suresi: 125)

Peygamber efendimiz sallallahü aleyhi ve sellem de buyurdu ki:

Mescidimde (Mescid-i Nebi’de) kılınan namaz, başka yerlerdeki namazdan bin kat daha sevaptır. Mescid-i Haram’daki namaz da, benim mescidimdekinden yüz kat daha sevaptır.

Yeryüzünde ilk bina edilen mescid, “Mescid-i Haram”dır.

2-)MESCİD-İ HARÂM



El-Mescidü'l-Haram, Mekke'de Kabe'nin bulunduğu alandaki camiin adıdır. Hürmet ve saygı gösterilmesi gereken mescit anlamında bu ad verilmiştir. Yeryüzünde inşa edilen ilk mescit ve müslümanların kıblesidir. Buraya Mescid-i Haram denildiği gibi, Harem-i Şerif de denir. Açık bir alan üzerinde bulunan Kabe, Makam-ı İbrahim ve zemzem kuyusu bu mescidin birer parçasıdır:

Mescid-i Haram'ın, kuzey-batı duvarı 164 m., güney-doğu duvarı 166 m., kuzey-doğu duvarı 108 m., güneybatı duvarı 109 m. dir. Mescid-i Haram'ın bu dört duvarında 19 kapı, çevresinde 92 kubbe ve 7 minare vardır. Hz. Ömer zamanına kadar ihata duvarı yoktu. Ondan sonra duvar örüldü ve tarih boyunca bir takım tamir, yenileme, genişletme çalışmaları yapıldı.

Benu Şeybe kapısının kemeri ile Kabe arasında küçük kubbeli bir yapı vardır. Kabe yapılırken Hz. İbrahim'in iskele olarak kullandığı taş buradadır. Taş üzerine çıkan Hz. İbrahim'ın ayak izleri görülmektedir.

Kabe'nin kuzey-batı duvarının karşısında mermerden yapılmış yarım daire şeklinde bir duvar vardır. Hilal'i de andıran bu duvarla çevrili alana "el-Hatim" veya "el-Hicr" denmiştir.

Tavafın yerine getirildiği mermer döşemeye "metaf" denilmektedir.

"Metaf": Tavaf edilen yer, tavaf edilirken dönülen alan demektir (bk. "Metaf" mad.).

Zemzem'in çıktığı yer, Haceru'l-Esved'in karşısında Kabe'nin 20 m. kadar doğusundadır. Zemzem, İbranice bir kelime olup, "dur-dur" anlamına gelir.

Mescid-i Haram terkibi Kur'an-ı Kerim'in çeşitli ayetlerinde geçer.

Bazı ayetlerde, müşriklerin, halkın Mescid-i Harama girmesini engellemelerinin büyük günah olduğu belirtilir: Allah yolundan alıkoymak, O'nu inkar etmek, insanları Mescid-i Haram'dan menetmek ve oranın halkını yerinden çıkarmak, Allah katında daha büyük bir günahtır" (el-Bakara, 2/217); "... Sizi, Mescid-i Haram'dan menettiği için bir kavme olan kininiz, sakın sizi, onlara karşı tecavüze sevketmesin" (el-Maide, 5/2).

İslam'ın ilk yıllarında ibadetlerde kıble Kudüs'teki Mescid-i Aksa iken, Hicretten sonra onaltıncı ayda, kıble Mekke'deki Mescid-i Haram'a çevrilmiştir. Kur'an-ı Kerim'de bu değişiklik şöyle açıklanır: "Her nereye çıkıp gidersen git, yüzünü Mescid-i Haram tarafına çevir. Bu elbette, Rabbinden gelen bir gerçektir. Allah, yaptıklarınızdan habersiz değildir" (el-Bakara, 2/149, kış. 2/150); "Yüzünü göğe çevirip durduğunu görüyoruz. Seni, sevdiğin kıbleye mutlaka çevireceğiz. Hemen yüzünü Mescid-i Haram tarafına çevir. Ey müminler. Siz de nerede olursanız olun, yüzünüzü onun tarafına çevirin" (el-Bakara, 2/144).

Diğer yandan saldırı olmadıkça Mescid-i Haram çevresinde savaş yapılması yasaklanmıştır. Mescid-i Haram'ın yanında onlar, sizinle savaşmadıkça siz de onlarla savaşmayın. Eğer orada sizinle savaşırlarsa onları öldürün. İşte kafirlerin cezası böyledir" (el-Bakara, 2/191).

Mescid-i Haram, önceleri Kabe'nin çevresinde tavaf edenlere ayrılmış bir alandan ibaretti. Asr-ı Saadette ve Ebu Bekir (r.a)'ın halifeliği döneminde mescidin çevresinde duvar yoktu. Etrafı evlerle çevrili idi. Zamanla hacıların kalabalıklaşması ve sıkışıklık meydana gelmesi üzerine kenardaki evler satın alınıp yıktırılmış ve çevresine duvar çekilmiştir. Mescid, Emeviler, Abbasiler, Osmanlılar, Suudlular zamanında çeşitli tamirler görmüş ve değişikliklere uğramıştır. Şimdiki haliyle Kabe'ye yakın olan kısmın üzeri açık, dış kısımların üzeri kapalıdır. Kapalı bölüm sa'y mahallini de içine alacak şekilde genişletilmiştir (Kamil Miras, Tecrid-i Sarih Tercemesi, X, 57, VI, 50).

Mescid-i Haram, yeryüzündeki mescitlerin en faziletlisidir. Burada kılınan bir namaz başka mescitlerde kılınan yüz bin namazdan daha efdaldir. Bir hadis-i şerifte; "Mescidimde kılınan bir namaz, Mescid-i Haram hariç, başka mescidlerde kılınan bin namazdan efdaldir. Mescid-i Haramda kılınan bir namaz da diğer mescidlerde kılınan yüz bin namazdan efdaldir" (İbn Mace, H. No: 1406) buyrulmuştur. Fazilet bakımından Mescid-i Haram'dan sonra Mescid-i Nebi, ondan sonra da Mescid-i Aksa gelir. Bir başka hadis-i şerifte de şöyle buyurulur: "(Fazla sevab umarak) yalnız şu üç mescide gitmek üzere yolculuk yapılabilir. Mescid-i Haram, Mescid-i Nebi ve Mescid-i Aksa" (Buhari, Mescidu, Mekke, 1; bk. "Kabe", "Mescid-i Aksa" maddeleri).

Şamil İA

3-)Allahü teala ayet-i kerimede mealen buyurdu ki:

(Namazda) yüzünü Mescid-i Haram tarafına çevir. Bu emir Rabbinden gelen bir gerçektir. Allah sizin yaptıklarınızdan gafil değildir. (Bekara suresi: 149)

Mescid-i Haram'da namaz kılmanın fazileti, benim bu mescidimde (Mescid-i Nebi) yüz namaz kılmaktan daha faziletlidir. (Hadis-i şerif-Müsned-i Ahmed bin Hanbel)

Kabe ve etrafındaki Mescid-i Haram, müslümanların namazda kıblesidir. Buraya dönmeleri farzdır. Yeryüzünde ilk mescid, Ka'be etrafındaki Mescid-i Haramdır. Her tavaftan sonra Mescid-i Haram içinde iki rek'at namaz kılmak sünnettir. (Eyyub Sabri Azraki, İbn-i Âbidin)

Hazret-i Ömer zamanından önce Mescid-i Haramın duvarları yıkıktı. Ka'be'nin etrafında bir meydancık ve sonra evler vardı. Halife Ömer, Ka'be etrafına bir metreye yakın yükseklikte duvar çevirerek Mescid-i Haram meydana geldi. Sonra da muhtelif zamanlarda yenilendi. Bugünkü şekli on yedinci Osmanlı Padişahı Dördüncü Sultan Murad Han tarafından yapılmıştır. (Eyyub Sabri)

Mescid-i Haram, Arabistan'daki Mekke-i mükerreme şehrinde olup, etrafında üç sıra kubbe vardır. Kubbeleri beş yüz adettir. Kubbelerinin altında 462 direk vardır. Mescid-i Haram dikdörtgen gibi olup, kuzey duvarı 164, güneyi 146, doğu duvarı 106, batısı 124 metre uzunluğundadır. Mescid-i Haramın 19 kapısı olup, doğu duvarında dört, batıda üç, kuzeyde beş, güneyde yedidir. Yedi minaresi vardır. (M. Sıddik Gümüş)

Bu bilgi faydalı oldu mu ?