İsmail Hakkı Bursevi Biyografisi
İsmail Hakkı Bursevi : Anadolu’da yetişen büyük velîlerden, müfessir ve metinler şerhi üstâdı. İsmi, İsmâil Hakkı olup 1650 (H. 1062) târihinde Aydos kasabasında doğdu. Babası, sâlih bir zât olan Mustafa Efendidir. 1725(H. 1137) târihinde Bursa’da vefât etti.
İsmâil Hakkı Efendi, küçük yaşta, babası tarafından Celvetiyye yolu büyüklerinden Seyyid Osmân Fadlî Efendiye götürüldü. Onun; duâ ve iltifâtına kavuştu. On yaşındaOsman Fadlî Efendinin Edirne’de bulunan yetişmiş talebesi Abdülbâki Efendinin terbiyesi altına girip, yedi sene kendisinden din ve fen bilgilerini okudu. Okuduğu eserleri kendi yazısıyla yazardı. Abdülbâki Efendinin emri ile İstanbul’a geldi ve Osmân Fadlî Efendinin mânevî terbiyesine girdi. Kısa zamanda mânevî kemâle (olgunluğa) yükseldi. İnsanları irşâd (doğru yolu göstermek) için Bursa’ya bir müddet sonra da Üsküp’e gönderildi. Hocasının kendisine gönderdiği mektuptaki nasîhatlerle amel edip, büyük hizmetlerde bulundu.
On sene Üsküp’te kalan İsmâil Efendi, hocasının mânevî işâretiyle 1685 târihinde Bursa’ya gitti. Hocasının Magosa’ya gittiğini duyunca, o da gitti.
İsmâil Hakkı Efendi hocasının vefâtından sonra, Konya, Seydişehir, Söğüt, İznik ve İstanbul güzergâhı ile Bursa’ya geldi. Bu yolculuk sırasında Mevlânâ, Sadreddîn-i Konevî ve Eşrefzâde Abdullah Rûmî gibi büyüklerin kabirlerini ziyâret etti.
İsmâil Hakkı Efendi, Sultan İkinci Mustafa Hanın dâveti üzerine 1695 târihinde Edirne’ye vardı. Nemçe Seferinde cihadın sevâbını ve büyüklüğünü anlatarak askeri coşturdu. Ertesi sene Edirne’den ayrılarak Belgrad’a gitti. İsmâil Hakkı Efendi, sadrâzam Elmas Mehmed Paşanın hazır bulunduğu gazâların hepsine katıldı ve birkaç yerinden yara aldı. Ordunun zaferle geri dönüşünden sonra yaralı hâliyle Bursa’ya geldi, talebe yetiştirmeye ve eser yazmaya devâm etti. Bir ara Şam’a gitti ise de tekrar döndü.
İsmâil Hakkı Efendi, Bursa’da dergâh, mescid, semâhâne, çilehâne ve misâfir odalarından meydana gelen bir külliye yaptırarak ismini Câmi-i Muhammedî koydu. Câminin kitâbesini bizzât kendisi yazdı. Bursa’da vefât etti. Kabri, İsmâil Hakkı Tekkesi diye anılan yaptırdığı Câmi-i Muhammedî’nin mihrâbı arkasındadır.
İsmâil Hakkı Bursevî buyurdu ki:
“İnsana gelen belâ ve sıkıntılar kalbi aydınlatır. Belâ ve musîbet zamânında ilâhî tecellî meydana geldiği için kalp genişler.”
“Evliyâyı inkâr etmeyip, muhabbet beslemek lâzımdır. Çünkü hadîs-i şerîfte; “Kişi sevdiği ile berâberdir” buyruldu. Kıyâmet günü bu büyükler şefâat edeceklerinden onları sevmemek uygun değildir. Onlara düşman olmak insanın helâkine sebeb olur.”
“Sâlih arkadaşlarından ayrılma, yoksa yolda kalırsın veya dalâlete (sapıklığa) düşersin. Topluluktan ayrılan helâk olur.”
Eserleri:
İsmâil Hakkı Bursevî’nin 106 eseri vardır. Bunlardan bâzıları şunlardır: 1) Tefsîr-i Rûh-ul-Beyân; İstanbul ve Mısır’da basılmıştır. Vaazlarda çok kullanılan bir tefsirdir. 2) Şerh-i Muhammediyye (iki cilt), 3) Şerh-i Mesnevî, 4) Şerh-i Pend-i Attâr, 5) Şerh-i Bostân, 6) Şerh-i Hadîsi Erbaîn, 7) Dîvân ve başkaları.
İsmail Hakkı Bursevi : İsmail Hakkı Bursevi mutasavvıf, yazar
Anadolu’da yetişen büyük velilerden, müfessir ve metinler şerhi üstadı. İsmi, İsmail Hakkı olup 1650 (H. 1062) tarihinde Aydos kasabasında doğdu. Babası, salih bir zat olan Mustafa Efendi’dir. 1725(H. 1137) tarihinde Bursa’da vefat etti.
İsmail Hakkı Bursevi, küçük yaşta, babası tarafından Celvetiyye yolu büyüklerinden Seyyid Osman Fadli Efendi’ye götürüldü. Onun; dua ve iltifatına kavuştu. On yaşında Osman Fadli Efendinin Edirne’de bulunan yetişmiş talebesi Abdülbaki Efendi’nin terbiyesi altına girip, yedi sene kendisinden din ve fen bilgilerini okudu. Okuduğu eserleri kendi yazısıyla yazardı. Abdülbaki Efendi’nin emri ile İstanbul’a geldi ve Osman Fadli Efendi’nin manevi terbiyesine girdi. Kısa zamanda manevi kemale (olgunluğa) yükseldi. İnsanları irşat (doğru yolu göstermek) için Bursa’ya bir müddet sonra da Üsküp’e gönderildi. Hocasının kendisine gönderdiği mektuptaki nasihatlerle amel edip, büyük hizmetlerde bulundu.
On sene Üsküp’te kalan İsmail Efendi, hocasının manevi işaretiyle 1685 tarihinde Bursa’ya gitti. Hocasının Magosa’ya gittiğini duyunca, o da gitti.
İsmail Hakkı Bursevi hocasının vefatından sonra, Konya, Seydişehir, Söğüt, İznik ve İstanbul güzergahı ile Bursa’ya geldi. Bu yolculuk sırasında Mevlana, Sadreddin-i Konevi ve Eşrefoğlu Abdullah Rumi gibi büyüklerin kabirlerini ziyaret etti.
İsmail Hakkı Bursevi, Sultan İkinci Mustafa Hanın daveti üzerine 1695 tarihinde Edirne’ye vardı. Nemçe Seferinde cihadın sevabını ve büyüklüğünü anlatarak askeri coşturdu. Ertesi sene Edirne’den ayrılarak Belgrad’a gitti. İsmail Hakkı Efendi, sadrazam Elmas Mehmet Paşa’nın hazır bulunduğu gazaların hepsine katıldı ve birkaç yerinden yara aldı. Ordunun zaferle geri dönüşünden sonra yaralı haliyle Bursa’ya geldi, talebe yetiştirmeye ve eser yazmaya devam etti. Bir ara Şam’a gitti ise de tekrar döndü.
İsmail Hakkı Bursevi, Bursa’da dergah, mescit, semahane, çilehane ve misafir odalarından meydana gelen bir külliye yaptırarak ismini Cami-i Muhammedi koydu. Caminin kitabesini bizzat kendisi yazdı. Bursa’da vefat etti. Kabri, İsmail Hakkı Tekkesi diye anılan yaptırdığı Cami-i Muhammedi’nin mihrabı arkasındadır.
İsmail Hakkı Bursevi buyurdu ki:
“İnsana gelen bela ve sıkıntılar kalbi aydınlatır. Bela ve musibet zamanında ilahi tecelli meydana geldiği için kalp genişler.”
“Evliyayı inkar etmeyip, muhabbet beslemek lazımdır. Çünkü hadis-i şerifte; “Kişi sevdiği ile beraberdir” buyruldu. Kıyamet günü bu büyükler şefaat edeceklerinden onları sevmemek uygun değildir. Onlara düşman olmak insanın helakine sebeb olur.”
“Salih arkadaşlarından ayrılma, yoksa yolda kalırsın veya dalalete (sapıklığa) düşersin. Topluluktan ayrılan helak olur.”
Ahir zamanda tasarruf Türk’ündür;
Ruhul Beyan Tefsirinin Müfessiri İsmail Hakkı BURSEVİ (doğumu miladi 1652) Hazretleri, İstanbul Kütüphanesi’nde kayıtlı “HADİS-İ ERBAİN“ adlı eserde Bakara Suresi 31. ayetin tefsirini yaparken şöyle diyor:
“Âdem’in cennetten çıkma vakti gelince Cenab-ı Allah bunu haber vermesi için CEBRAİL’İ gönderir. Cebrail durumu Âdem’e bildirir. “Âdem tınmadı“ yani emri duyma...zlıktan geldi. Cebrail durumu Allah’a bildirince Allah Teâlâ Cebrail’e: “Git ÂDEM’E LİSAN-İ TÜRKİ ile SÖYLE“ der. Cebrail gelir ve Türkçe olarak cennetten çıkma emrini tebliğ eder. “Âdem cennetten lisan-i Türki ile ‘kalk‘ dimekle kıyam idip çıkmıştır. Zira ahir zamanda tasarruf Türk’ündür.“(İstanbul Küt. 1317 nolu kitap, s.26)
ESERLERİ:
İsmail Hakkı Bursevi’nin 106 eseri vardır. Bunlardan bazıları şunlardır:
1)Tefsir-i Ruh-ul-Beyan;
İstanbul ve Mısır’da basılmıştır. Vaazlarda çok kullanılan bir tefsirdir.
2)Şerh-i Muhammediyye (iki cilt)
3)Şerh-i Mesnevi
4)Şerh-i Pend-i Attar
5)Şerh-i Bostan
6)Şerh-i Hadisi Erbain
7)Divan
Bu bilgi faydalı oldu mu ?
